Istorija

U neolitsko doba na Akropolju su postojale ljudske naseobine što je dokazano iskopinama i istraživanjima Levi-a i Broneer-a. Ali mada su nadeni tragovi zgrada za stanovanje na obroncima brda, mada nam je poznat stil i ornamenti grncarije koju su upotrebljavali prvi Atinjani, tragovi kuca na samom brdu nisu nadeni ni do danas.

Tvrdi se da je prvi dvor (Megaron) bio podignut na Akropolju kada su se na njemu naselili Ahajci i Jonci, koji su, kako se misli, prvi uveli obožavanje boginje Atine na Akropolju.

U to vrijeme se spominju i prvi legendarni kraljevi Atine: Kekrops, Egej, Tezej, Erehteus, Kodros i dr.

Prvi hram u dorskom stilu, od krecnjaka podignut je 1100- 750 g.p. n. e. i to na istom mjestu na kojem je, prema Homeru, bio hram boginje Atine. Od toga hrama nadeni su samo tragovi dok su sve ostale stambene zgrade bile uklonjene, jer je Akropolj postao svetilište. Ostala je samo mala tvrdava sa hramom ''Nike'' i jedan jednostavan ulaz (Propilon). Ovaj izgled brda sacuvan je sve do 6. vijeka p. n. e. kada je podignut veliki hram Palade Atine (Polias)- kao i druge manje i vece zgrade kao što su riznice, halkoteka i dr.

Sve te zgrade kao i sam grad Atina bili su uništeni za vrijeme kratke okupacije Perzijanaca (479 p. n. e.). Poslije pobjede kod Salamine i na Maratonskom polju Atinjani, koji su se srecno vratili kuci poceli su, prakticno iz temelja, zidanje hramova i raznih zgrada. Temistokle, Atinjanin, politicar i vojskovoda koji je pobijedio Perzijance kod Salamine, sazidao je na Akropolju zid sa materijalom zrada koje su Perzijanci razrušili. Od toga zida postoje još i danas ostaci na sjevernom dijelu Akropolja. Ovaj zid je poznat pod imenom ''Dugi zid'' ili zid Temistokla, bio je 18 km dug i išao je sve do Pireja, gdje još i danas postoje njegovi ostaci.

Temistokle nije dovršio zid vec ga je nastavio Kimon, sin Miltiada, pobjednika kod Maratona. Kimon je nastavio zidanje zida takode sa materijalom porušenih hramova i kipova.

Istorijski najznacajnije zgrade na Akropolju koje i danas postoje, pripisuju se na inicijativu velikog Atinjanina, vojskovode i državnika Periklea.

Perikle je okupio najbolje umjetnike i arhitekte onog doba koji su svojim radom uspjeli da stvore djela koja i danas izazivaju divljenje cijelog svijeta.

Na temeljima hrama, koji su Perzijanci uništili sagraden je Partenon (447-438 p.n.e.), skoro istovremeno su poceli radovi na Odeonu, a izgraden je i plan Propilea. Plan je izgradio arhitekta Mnisiklis, ali su radovi na zidanju Propelea poceli tek po završetku Partenona. Propilea nisu bila ni završena kada se moralo prestati sa radom jer je izbio Peleponejski rat (Sparta protiv Atine 431 p.n.e.).

Za vrijeme Peloponeskog rata koji je trajao 30 godina Atinjani su podigli hram ''Nike'' (boginje Pobjede) i to na samom ulazu Akropolja sa istocne strane.

Jedna od najvažnijih zgrada iz 6. Vijeka p. n. e. je svakako Dionizijevo pozorište sa oko 17 00 sjedišta. Pozorište je zidano na istocnoj strani Akropolja, a podigao ga je Likurg, koga su nazivali Perikleom 4. Vijeka p.n.e.

U 4. vijeku p.n.e. ''Asklipion'' kao i ostala svetilišta i zgrade sa te strane Akropolja.

U 2. vijeku p.n.e. podignuto je ispred Propileja ogromno postolje neestetskog izgleda na koje je postavljen cetveropreg od bronze, u cast jednog od kraljeva helenistickog doba

Od zavještajnih darova treba pomenuti štitove koje je poklonio Aleksandar Veliki.

Za vrijeme opsade Akropolja od strane rimskog imperatora Sule ( 86 p.n.e.) poslije cega je zauzeta Atina-Rimljani su nanijeli velike štete spomenicima na južnoj strani Akropolja. U to doba požar je uništio Odeon koji je zidao Perikle.

Izmedu 65 i 52 g. p.n.e. kralj Kapadokije A r i o b a r z a n e s F i l o p a t o r ponovo je sagradio Perikleov Odeon o svom trošku.

Za vrijeme imperatora Adrijana ( 117-138 n. e. ) svi hramovi i svetilišta na Akropolju bili su popravljeni i obogaceni novim zavještajnim darovima.

U 3. i 4. vijeku n. e. izgradena je velika utvrdena kapija poznata pod nazivom '' Kapia Beule'' sa velikim ulazom i kulama. Od tada pa sve do 1833. Godine Akropolj je bio korišten kao tvrdava i zbog toga je pretrpio velika oštecenja. Najveci udar doživio je Akropolj kao svetilište za vrijeme cara Theodosija I I (429g.n.e.), koji je zabranio religiju bogova sa Olimpa, naredio da se uništi i zaboravi sve što je u vezi sa starom mnogobožackom vjerom.

U 535 g.n.e. cuvena je i velicanstvena statua Atine Promahos (zaštitnice), koja je bila Fidijevo djelo izradena u bronzi, prenijeta je u Carigrad da bi ukrasila hipodrom nove prestonice Rimskog carstva.

U 7 vijeku n.e. Akropolj je postao sjedište hrišcanskog arhiepiskopa Atine.

Propilej je služio kao barutana do 1640 g. kada je grom udario u Akropolj.

Kada je ambasador Engleske u Carigradu Tomas Bruce (lord Elgin) došao da posjeti Akropolj sultan mu je dao dozvolu da skine skulpture sa njihovih postolja i zidova da ih odnese u Englesku. Lord Elgin je ukrcao sve što je mogao na šest brodova i poslao u Englesku. Na žalost usput su dva broda potonula, pa se i danas nalaze negdje na morskom dnu. Za vrijeme revolucije od 1821 godine, Odisej Andrucos je zauzeo Akropolj.

Godine 1827 Turci su ponovo opsjedali i zauzeli Akropolj. Turci su zauzeli tvrdavu Akropolja u svojoj vlasti sve do 1833 godine.

BACK