DIJANA SLIJEPCEVIC BANJA LUKA PAGE

Banja Luka je grad sa dugom istorijom. Prvi pisani dokumenti u kojima se spominje ime ovog grada poticu iz kraja 1495. godine i Banja Luka je u 1995. godini proslavila petstotina godina postojanja. Tokom duge i burne istorije grad je prolazio kroz teske periode razvoja i rasta, a u vecem dijelu polamilenijumskog postojanja nalazio se pod okupacionim rezimima, turskim i austro-ugarskim.
U periodu turske okupacije, koja je trajala 400 godina, Banja Luka je bila sjediste razlicitih nivoa administrativne uprave, ali se kao grad sporo razvijala. Kada je Austro-Ugarska preuzela protektorat nad Bosnom, krajem devetnaestog vijeka, pocinje ubrzaniji privredni i kulturni razvoj, ali je, i pored toga, pocetkom dvadesetog vijeka grad imao samo 14 hiljada stanovnika.

Porazom Austro-Ugarske, u Prvom svjetskom ratu i nastankom Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca dolazi do izrazaja geostrateski znacaj Banje Luke i ona postaje centar Vrbaske banovine, jedne od devet banovina u Kraljevini Jugoslaviji. To je period najdinamicnijeg urbanog, privrednog i kulturnog razvoja grada i on je tada dobio obiljezja po kojima je i danas prepoznatljiv.

Poslije Drugog svjetskog rata, u Socijalistickoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Banja Luka se razvija u moderan grad, a ubrzaniji rast pocinje poslije katastrofalnog zemljotresa 1969. godine. Medjutim, u socijalistickoj Jugoslaviji i njenoj Republici Bosni i Hercegovini Banja Luka gubi znacaj kao administrativni centar. Neposredno pred raspad Jugoslavije Banja Luka je imala 150 hiljada stanovnika i bila je po velicini drugi grad u Bosni i Hercegovini i deseti u Jugoslaviji. Prema popisu iz 1991. godine, etnicka struktura stanovnistva opstine bila je slijedeca: 54,8% Srbi, 14,9% Hrvati, 14,6% muslimani, 12,0% Jugosloveni i 3,7% ostali.

Banja Luka se nalazi u sjevero-zapadnom dijelu Republike Srpske, 50 kilometara udaljena od rijeke Save, koja dijeli Bosnu od Panonske nizije. Udaljena je 320 kilometara od Beograda, 200 kilometara od Zagreba i 240 kilometara od Sarajeva. Sa ovim gradovima je povezana zeljeznickom prugom i kvalitetnim drumskim saobracajnicama. Na novi banjalucki aerodrom mogu slijetati sve vrste letilica.
U toku rata, koji je na ovim prostorima bjesnio izmedju 1992. i 1995. godine, Banja Luka nije bila izlozena direktim ratnim dejstvima, ali je bila na takvom geoprometnom polozaju da su kroz nju prolazile sve prisilne migracije, ukljucujuci i egzodus srpskog stanovnistva iz Hrvatske. Nekoliko stotina hiljada izbjeglih iz Hrvatske je prvo utociste naslo u ovom dijelu Republike Srpske, a njih vise od 40 hiljada se trajno naselilo u Banjoj Luci i siroj okolini. Banja Luka je bila krajnje odrediste i velikog broja izbjeglica iz Federacije BiH, a krajnji rezultat je bitno izmijenjena slika etnicke strukture stanovnistva. Danas je svaki treci stanovnik Banje Luke izbjeglo ili raseljeno lice.