Objava rata i srpska kampanja

Austrougarska je objavila rat Srbiji 28. jula 1914. na šta je Rusija reagovala objavivši dijelimičnu mobilizaciju snaga na granici sa Austrijom. Ruski generalštab je 31. jula obavijestio cara da je dijelimična mobilizacija logistički neizvodiva zbog čega je naređena opšta mobilizacija. Njemačka je 1. avgusta objavila rat Rusiji, a Francuskoj dva dana kasnije. Tokom napada na Francusku, njemačke snage koje su nastupale ka Parizu, ušle su u Belgiju i narušile njenu neutralnost zbog čega je Britanska imperija ušla u rat. Mimo svakog očekivanja, Austrougarska nije uputila svoj napad na Srbiju preko Beograda i dolinom Morave, nego su krenuli u uglu Save i Drine, imajući kao glavne baze Tuzlu i Sremsku Mitrovicu. Računali su da će taj put ofanzive izazvati iznenađenje i brzo riješiti stvar. Srpska vojska se borila protiv austrougarske u bici na Ceru, koja je počela 12. avgusta 1914. Srpska vojska je zauzela odbrambene položaje sa južne strane Save i Drine. Tokom naredne dvije nedjelje austrougarski napadi su odbijeni uz teške gubitke, što je označilo prvu pobjedu Saveznika u ratu i slomilo nade austrougarske vojne komande o brzoj pobijedi. Srbi su ne samo slomili austrougarsku ofanzivu, nego su cijelu njihovu vojsku natjerali na povlačenje. Gubici su na obe strane bili vrlo teški. Posljedica toga je da je Austrougarska morala da drži značajan broj vojnika na frontu sa Srbijom, što je oslabilo njene pozicije protiv Rusije.

Ruska vrhovna komanda, zeleći da olakša položaj svojim armijama, protiv kojih su operisale glavne snage Austrougarske i nekoliko njemačkih divizija, tražila je da Srbi pređu u ofanzivu.

Ofanziva u Bosni počela je 3. septembra, a tri dana kasnije i u Sremu. Sremska je obustavljena vrlo brzo usljed velikih gubitaka. Druge srpske snage, koje su imale bolju sreću, morale su se poslije tog neuspijeha i austrougarskih protivnapada povući. U Bosni austrougarska vojska je počela jaku ofanzivu preko Drine tako da se i u tu započeta ofanziva morala prekinuti. Zapovijednik austrougarske vojske u Sremu, general Alfred Kraus napisao je: „Upoznali smo Srbe kao valjane neprijatelje. Ja sam ih smatrao i smatram ih i sada kao vojnicki najjače od svih naših neprijatelja... Oni su našim trupama zadavali mnogo vise teškoća no Rusi, Rumuni i Italijani.“

Druga austrijska ofanziva izvođena je sa svježim snagama i na početku sa više obazrivosti. Srpski vojnici su, izmoreni, patili od nestašice municije i jesenjeg i zimskog odijela. Naročito se pojačao austrougarski pritisak od sredine oktobra. Srpska vojska je morala da se povuče s osjetnim gubicima tako da je Beograd prepušten bez otpora. U najtežem trenutku imenovan je Živojin Mišić za zapovijednika prve i najugroženije srpske armije. U nedostatku vojnih kadrova 1.300 mladih kaplara iz đačke formacije, bačeno je na front da svojom mladošću i oduševljenjem digne duh. Kad je Prva srpska armija, u povlačenju, stigla ispred Milanovca, u poslednji čas, prispjela je i davno željena municija. Srpska ofanziva počela je 20. novembra. Austrougarska vojska je u tom trenutku počela da vrši rokadu trupa tako da je srpska ofanziva imala nenadan uspjeh. Front je bio probijen i rastrojen, a poražena vojska našla se u paničnom bjekstvu. Kolubarska bitka bila je najsjajnija srpska pobijeda u Prvom svjetskom ratu.

Početna strana