UMJETNOST I ARHEOLOGIJA

Rimska umjetnost se razvija po uticajem Etruraca i helenizma. Plijen od prvih velikih osvajanja obogaćuje Rim mnogim helenističkim djelima, a pored toga grčki umjetnici podstiču razvoj plastičnih umjetnosti.
OD II VIJEKA P.N.E. DO PRVIH VIJEKOVA CARSTVA
Patriciji uljepšavaju Rim brojnim hramovima, sagrađenim na osnovu dvaju karakterističnih formula: okrugli hram (Rim, Vestin hram) i pseudoperipterni hram, sa prislonjenim stubovima u kapeli (Rim, hram Fortune virile). Arhitektura, urbanizam i plastične umjetnosti namjenjeni su da podržavaju političke ciljeve Rima, od tada će pobjedonosni pohodi rimske vojske ostavljati za sobom urbanističke i arhitektonske koncepcije Rimljana. Građevinski materijal koji se najviše koristio, a koji se usavršio u doba Carstva, sastojao se od blokova kamenja vezanog cementom, on je pretvarao grčke kolonade i stubove iz strukturalnih u dekorativne elemente. Slikani zidni ukrasi svode se na imitaciju mermerne presvlake, a zatim se javlja drugi stil sa uvođenjem imaginarnih prostora, o kojim svjedoče Herkulum i Pompeja.

PRVI VIJEKOVI CARSTVA
Avgustovska umjetnost zadržava snažnu sugestivnu moć, svojstvenu Rimljanima, ali nosi pečat hladnog i snažnog klasicizma, koji se odlikuje izuzetnim tehničkim umijećem. Deko rativni elementi rimske arhitekture su razrađeni na osnovu grčkih stilova kojima se dodaje tos kanski i kompozitni stil. Slavoluk dobija kona čan oblik krajem I vijeka p.n.e. U slikarstvu se , oko 15. godine p.n.e. javlja treći stil, reakcija na irealistički stil prethodnog perioda, dok će se pod Neronom četvrti stil vratiti baroknoj ar hitekturi, uokvirujući imaginarne pejzaže.

 

 

 

 

 

 

OD I DO III VIJEKA
Efikasnost ostaje osnovna preokupacija, bilo da se radi o ekonomskim programima, ili o građevinama namjenjenim za razonodu (Koloseum, pozorište Leptis Magna), čvrstina materijala omogućava da se izvijaju lukovi (most na rijeci Gar), da se prostrane zatvorene površine pokrivaju ogromnim svodovima (terme) ili velikim kupolama (Panteon). Ovakvi postupci traže ukrašavanje mozaicima koje se tada razvija. Počatkom II vijeka pojavljuju se sarkofazi ukrašeni bareljefima, koji se razvijaju uporedo sa velikim vajarstvom.

ANTIČKI RIM
Ostaci iz republikanskog Rima su malobrojni, osim hramova Veste i Fortune u podnožju Kapitola. Carski Rim se razvija oko Foruma i tu su razne bazilike (Emilija, Julija), slavoluci Septima Severa, Tita i Konstantina, ogromni
koloseum i nedaleko od njega Marcelovo pozorište. Iz ovog doba su i Dioklecijanove i Karakaline terme sa lijepim mozaicima, a među
palatama Neronova Domus aurea, čije su zidne slike bliske onima s početaka ranohrišćanske umjetnosti u katakombama.
HRIŠĆANSKI RIM
Prve hrišćanske crkve koje su kasnije u velikoj mjeri prepravljane, ostaju prožete carskom ve-
ličinom- Sv. Đovani in Laterano, Santa Marija Mađore, Sv. Paolo fuori le Mura, Sv. Lorenco, Sv. Klemente. U mnogim malim crkvama sjedi-
njuju se antička, ranohrišćanska i vizantijska tradicija (Sv. Sabina, Sv. Marija Antikva, Sv. Marija in Trastevere, mozaici od kojih je neke uradio P. Kavalini).

RENESANSA
Venecijanska palata je prvo renesansno djelo u
Rimu (oko 1455. godine), za njim slijede prvobitni ukrasi Sikstinske kapele. Zamisli pape Julija II, čije je ostvarenje povjerio genija-
lnim umjetnicima poput Bramantea, Rafaela ili Mikelanđela, čine Rim značajnim centrom kla-
sične renesanse: radovi na izgradnji Vatikana, početak rekonstrukcije crkve Svetog Petra, skica novog urbanizma u koji se uklapaju crkve i plemićke palate. Tipičan spomenik kontrareforme biće Isusova crkva čiju je gradnju 1568. započeo Vinjoli.

 

BAROK
Barokni stil se ocrtava upravo u Rimu, sa djeli- ma Maderna, a zatim doživljava puni zamah u djelima Berninija, Borominija i Kortonea (palata Barberini 1625-1639 je djelo četvorice umjetnika). Jedno od tipičnih mjesta baroknog izraza je Pjaca Navona, sa Berninijevim fonta-
nama, perspektivama, fasadama i monumental- nim stepeništima, fontana di Trevi, Pjaca del Popolo u podnožju Pinćovih vrtova 1816. Pjaca Navona je zapravo bivši Domicijanov cirkus.

 NAZAD         NASLOVNA        NAPRIJED