droge i društvo
U grupu opijata spadaju:
Opijum je smolasta izlučevina iz čahura bijelog maka. Ona u sebi sadrži najviše morfina, a pored njega i druge psihoaktivne supstance koje se mogu izdvojiti u čistom obliku, uključujući i kodein - lijek koji se obično koristi za ublažavanje bolova i kašlja.
Pored prirodnih sastojaka ( morfina i kodeina ), iz opijuma se mogu ( preradom ) dobiti polusintetski derivati: heroin i dilaludin. Zajednički naziv ove četiri psihoaktivne supstance je opijati. Osim ovih derivata morfijuma, postoje mnogi drugi derivati, koji se dobijaju sintetskim putem i djeluju slično morfijumu, bez obzira na njihov hemijski sastav ( metadon, dipipanon i dr. ) a imaju zajednični naziv opoidi.
Narkomani na našim prostorima koriste opijum u sirovom stanju tzv. "opijumske pogače". Najjače su crne pogače ( "crnjak", "marmelada", kako ih nazivaju narkomani ) koje se kuhaju iznad plamena svijeće i špicevima unose u organizam ( vene ). Pored ovog načina, opijum se zloupotrebljava gutanjem i pušenjem. Prema navodima dr. Jovana Bukelića, opijum unesen u venu ima ( obično ) tri faze dejstva:
- faza udarnog dejstva - faza bljeska ( "flash" ),
- euforično meditativna faza ( "stound" ),
- hipnotička faza.
Prve dvije faze ne traju dugo. Poslije bljeska za nekoliko minuta nastupa faza smirenosti i pospanosti. Otklanja se osjećaj bola pri očuvanju svijesti, ali se smanjuje aktivnost centra za disanje pa, usljed predoziranja, može nastupiti smrt zbog prestanka disanja. Poslije buđenja nastupa umor, depresija, strah... i želja da se uzme nova veća količina droge, što dovodi do zavisnosti i oštečenja zdravlja.
 |
 |
 |
|
Opijum |
Morfin djeluje na centralni nervni sitem tako što smanjuje osjećaj bola ( analgetičko dejstvo ), izaziva pospanost, lažnu prijatnost, relaksaciju, smanjuje psihičku napetost i osjećaj straha, a neutemeljeno povećava osjećaj sposobnosti. Izaziva tešku zavisnost jer je stepen trovanja organizma vrlo visok. Ljekari navode da su znaci trovanja :
- uske zjenice,
- podrhtavanje prstiju,
- otoci očnih kapaka i dr.
 |
 |
 |
|
Morfijum |
Heroin kao i morfin, nalazi se u vidu bijelog praška, rastvorljiv u vodi, ima snažno euforično dejstva pa vrlo brzo dolazi kod korisnika do zavisnosti. Mnogo jače, u odnosu na morfin, smanjuje osječaj bola ali su i efekti euforije veći, a njegove štetne posljedice su:
- devijantno ponašanje,
- gubitak etičkih osobina ličnosti
- vandalizam
- ubilački ataci.
 |
 |
 |
|
heroin u smeđem obliku |
heroin u prahu i oblici pilula sa balonima |
heroin u obliku bijelog pudera |
Metadon ( heptanon ) spada u grupu sintetičkih opijata, nalazi se u vidu bijelog kristalnog praha koji se rastvara u vodi, ili u vidu tableta, čepića... Izaziva blagu euforiju, koristi se u terapiji prilikom liječenja narkomana, ali i on može da izaziva ovisnost.
 |
 |
 |
|
metadon u tečnom stanju i metadonske pilule |
pilule metadona |
pilule metadona |
Kodein, pored ublažavanja kašlja ( sirup ), proizvodi se u tabletama pa ga narkomani koriste uz alkohol da bi brže nastupila faza euforije.
Prodini ( meperidini ) fortral, fentanili, prilikom zloupotrebe dovode do duševnih poremećaja i poremećaja ponašanja sa teškim posljedicama trovanja i zavisnosti, uz pojavu apstinencijalnog sindroma i dr. štetnih posljedica po korisnika i po okolinu.
