Veliki kineski zid
Kada je Neil
Armstrong, prvi čovek koji je kročio na mesec, pogledao prema velikoj blistvoj
kugli - planeti zemlji, mogao je na njoj da zapazi samo dve građevine
napravljene ljudskom rukom: nasipe u Holandiji i veliki kineski zid. Veliki
zid je najveća odbrambena građevina stare Kine i jedan od svetskih
arhitektonskih čuda. Izgradnja velikog zida je trajala više od 2000 godina, od
perioda Proleća i Jeseni ( 770.-476. godine pre n.e.), perioda Zaraćenih država
( 475.-221. godine pre n.e. ), pa sve do kraja perioda u kome je vladala
dinastija Ming ( 1368.-1644. godine ). Protežući se od istoka na zapad Kine,
veliki zid se uzdiže i spušta preko planina, stepa i pustinja. Veličina
kineskog zida, nepristupačnost terena, i dužina vremena izgradnje, su retki ne
samou Kini, nego i u celom svetu. Veliki zid je ubrojan u sedam svetska čuda
još pre nekoliko vekova, zajedno sa rimskim koloseumom, krivom kulom u Pizi,
sv.Sofijom u Istambolu ...
Za vreme perioda Proleća i Jeseni, pojavilo se sedam vojvodstava duž reke
Huanghe ( žuta reka ). Država Chu je prva podigla zaštitni zid kako bi
zaustavila nalete neprijatelja, što su zatim uradila i ostala vojvodstva. U to
vreme države Yan, Zhao i Qin su često bile pustošene od strane moćnih nomadskih
plemena sa severa, pa su bile prinuđene da izgrade odbrambene zidove sa stalnim
vojnim posadama, duž svojih severnih granica. Tako je počela gradnja onoga što
su kinezi kasnije nazvali Veliki zid. Qin Shi Huang je 221. godine pre n.e.
pokorio ostalih šest država-vojvodstava, i time ujedinio Kinu, postao prvi
imperator dinastije Qin ( 221.-207. godine pre n.e. ) i izgradio prvo
centralizovano feudalno carstvo. Radi osiguranja zemlje od nepredvidivih napada
nomadskih plemena sa severa, naredio je izgradnju Veliko zida u dužini od 5000
kilometara, koji je počinjao iz zaliva Liaodong na istoku a završavao u mestu
Lintao u zapadnoj provinciji Gansu.
U istoriji Kine bilo je i drugih velikih zidova osim onog izgrađenog u vreme
dinastije Qin. Više od 20 državica i dinastija pre i posle dinastije Qin su
izgradile odbrambene zidove u raznim oblastima. Veliki zidovi koje su podigle
dinastije Han ( 206.p.n.e.-220.n.e.) i dinastija Ming, su bili dugi svaki preko
5000 kilometara. Ipak je najduži zid podignut u vreme dianstije Han - preko
10.000 km. Izgrđen je na ostacima velikog zida dinastije Qin i protezao se na
zapad od oblasti Hexi ( zapadno od Žute reke ) do oblasti Lop Nur u Xinjiang-u -
Autonomna pokrajina Uygur-a.
Deo Velikog zida zapadno od reke Huanghe je imao značajnu ulogu u bezbednosti
prometa duž Puta svile prema zapadu ( centralnoj Aziji ) čime je omogućena
trgovačka i kulturna razmena između Kine i zemalja Azije i Evrope. Slično
zidinama iz vremena malih država, i veliki deo zida izgrađenog u vreme dinastije
Han, je polako nestajao tokom vekova pod dejstvom erozije vetra i peščanih bura,
ostavljajući za sobom nanose zemlje i kamena. Poslednji je izgrađen Veliki zid
iz doba dinastije Ming i predstavlja najsavršeniju građevinu gledano sa tačke
odbrambene arhitekture. Izgradnja je trajala preko 200 godina. Veliki zid koga
danas možemo videti predstavlja ostatke upravo zida izgrađenog za vreme
vladavine Ming-a. Antički arhitekti su se trudili da usavrše njegovu izgradnju
kako bi uspešno služio svojoj svrsi. Glavno telo Velikog zida je dugo preko
5000 kilometara, povezujući desetine hiljada kula. Osmatračke kule su nazivane
i "dimni bežuljci". Građene su u sklopu zidova, obično na vrhovima planina, i
tačkama koje se mogu dobro videti sa velikih daljina. U slučaju pojave
neprijatelja signal - plamen i dim - su prenošeni do vojne uprave koja je dalje
odlučivala o vojnoj akciji.
Kule stražare se visoko uzdižu iznad zidova i sastoje se od 2-3 sprata,
uključujući prostorije za smeštaj jedinice, naoružanja i municije. Veruje se da
je kule stražare projektovao Qi Jiguang, general iz vremena dinastije Ming, koji
se istakao u borbama protiv japanskih pirata. Veliki zid je građen i rušen
deleći sudbinu kineskih dinastija tokom perioda od 2700 godina. Danas se ostaci
zida mogu naći u 16 provincija i autonomnih pokrajina na severoistoku, severu i
severozapadu Kine, a naročito duž toka reke Huanghe. Procenjuje se da je ukupna
dužina svih ogranaka zida dugačka više od 50.000 kilometara. Građevinski
materijal ugrađen u zid bio bi dovoljan da se sazida zid širok jedan metar a
visok pet metara, koji bi opasao planetu više od deset puta. Ljudska rasa ne
može da se podiči većim poduhvatom od ovoga.
Veliki zid je služio kao spomenik političke, ekonomske, vojne i kulturne
istorije feudalnih vladara a i kao prilika za izražavanje istaknutim
talentovanim generalima i arhitektima.
Zid je zaliven krvlju i znojem nebrojenih vojnika i radnika. Legenda kaže da je
za vreme vladavine prvog imperatora iz dinastije Qin, žena po imenu Meng Jiangnu
bila uzbuđena jer se njen muž nije vratio kući ni posle tri godine od
mobilisanja za gradnju Velikog zida. Meng je odlučila da ga pronađe i da mu
odnese novu odeću. Pretrpela je neizrecive muke tražeći ga dok nije stigla do
prelaza Shanhaiguan gde je zapala u neutešnu tugu kad je saznala da je njen
dragi muž umro iscrpljen teškim radom, a da su njegovi ostaci ugrađeni u Veliki
zid. Njene suze su srušile Veliki zid u dužini od 800 li ( 400 km ) i ona je
našla muževljeve pogrebne ostatke. Legenda govori o teškom prisilnom radu tokom
nekoliko hiljada godina i ljudskim patnjama.
Danas je Veliki zid najveća turistička atrakcija Kine. Turisti iz celog sveta
rangiraju Veliki zid na sam vrh najineresantnijih turističkih destinacija. Po
osnivanju Narodne Republike Kine preduzete se neophodne mere zaštite Velikog
zida od daljeg propadanja. Zid je stavljen pod zaštitu države 1961.godine.
Rekonstrukcija je obavljena najviše u oblasti Badaling, prolazu Shanhaiguan i
prolazu Jiayuguan. 1987. godine Veliki zid je uvršten u listu svetke baštine
pod pokroviteljstvom UNESCO.
 |
 |
 |
 |
 |
 |