BANJALUKA ZA VRIJEME TURSKE OKUPACIJE

Poslije pada Smedereva (1459), Turci su sa osvajanjima krenuli dalje na zapad. Godine 1527. na red je došla i Banjaluka. Već 1553. godine, Sofi - Mehmed paša u Banjaluku prenosi centar sandžaka. 1580. godine, od vremena Ferhad paše Sokolovića, Banjaluka postaje i centar pašaluka. Kao glavni grad Bosne i Hercegovine održala se do 1639. godine, kada je tu privilegiju dobilo Sarajevo.
Izgubivši položaj glavnog grada, Banjaluka stagnira, a od kraja XVII vijeka i slabi. Slabljenje je trajalo sve do reorganizacije uprave 1851. godine, kada je postala centar Banjalučkog okruga.
Tokom prvog vijeka turske vladavine, Banjaluka se razvijala. Izgrađeni su Gornji i Donji Šeher. Donji šeher krasili su tvrđava Kastel i džamija Ferhadija sa sahat - kulom, koji su činili uži centar grada.
Banjaluka je dobila i prvu kafanu 1617. godine, a do tada je već imala mnoštvo dućana, džamija i objekata karakterističnih za to vrijeme.
Nakon uspona koji doživljava u prvom razdoblju turske vladavine,  sljedećih dvjestotinjak godina možemo nazvati mračnim dobom banjalučke istorije. Grad svakim danom sve više slabi, škole postoje samo u rijetkim manastirima, pismenosti gotovo da nema. Hrišćansko stanovništvo živi u glavnom u ruralnim oblastima, dok su muslimani naseljeni u gradovima.
Ponovnim ukidanjem Pećke patrijaršije 1766. godine, pravoslavna crkva pala je pod upravu Carigradske patrijaršije. Crkvama su upravljali grčki sveštenici, tako da je djelovanje crkve oslabilo. S druge strane, Turci vrše sve veći uticaj na netursko stanovništvo, pa broj islamizovanih hrišćana još više raste.
Sredinom XIX vijeka, Banjaluka ponovo počinje da se razvija. Tada sa djelovanjem počinju hrišćanski prosvetitelji, prije svega Ivan Frano Jukić i Vasa Pelagić. Najzaslužniji za razvoj zanatstva i industrije jesu trapisti, koji u Banjaluku dolaze 1869. godine.  Godine 1878. okupatori su se zamijenili - Turci odlaze, a dolaze Austro - Ugari.

© Maja Tomaševic