Dan Svetog Save

 

Dan Svetog Save, kao školske slave, se pominje prvi put 1735. godine i to u dokumentima Karlovačke srpsko-latinske škole koju su osnovali Rusi. U Karađorđevoj Velikoj Školi (1808-1813.), bilo je zvono na kojem je bio urezan lik Svetoga Save. To zvono je ostalo neoštećeno u toku svih ratova ustanaka i previranja u Srbiji, i 1840. god. je preneto u Licej, koji je 1863. god. prerastao u Veliku školu, iz koje je 1905. godine izrastao Beogradski univerzitet. 

Knez Miloš Obrenović je 1823. godine doneo naredbu da se dan Svetog Save slavi kao školska slava. Iz tog vremena je ostala priča, da četiri godine po donošenju naredbe o proslavljanju Svetog Save, mnogi strani trgovci, Grci, Cincari i Bugari, nisu poštovali ovaj praznik. Kad je to čuo, knjaz Miloš ih je sve pozvao u Požarevac i rekao. "Vi Grci zasvetiste i svoje crkvenjake i mi ih sve svetkujemo, a nećete jednoga Svetoga Savu Srpskoga?" 

"Okeme, gospodar, ama ne sme znale. " 

Onda je naredio da svako od njih odnese po oku voska crkvi i da dobro upamte kada je dan Svetoga Save. Priča se da su sledeće godine već oko Božića svi počeli da se raspituju kod beograđana: "Kad je, đanum, ono Vase Svetlo Sava, da idemo u crkvu." 

Dan Svetoga Save je proslavljan sve do 1945. godine. Te godine je u zgradi Narodne skupštine, veoma svečano obeležen praznik Svetoga Save. Kako piše "Politika" u broju od 28. januara 1945. godine, proslavu je organizovala Antifašistička skupština narodnog oslobođenja Srbije, gde su bili okupljeni svi članovi rukovodstva, na čelu sa Josipom Brozom, kao i preko 350 zvanica. Na čeonom zidu je bila slika Uroša Predića "Sveti Sava blagosilja srpčad", a okolo su bile zastave sa petokrakama i slike Marksa, Engelsa, Lenjina, Staljina i Tita. Na Univerzitetu se slavilo uz verski obred rezanja slavskog kolača. Čim je skinuta svečana dekoracija iz skupštinske sale, slika Uroša Predića je bačena u podrum (odakle je posle dosta vremena neko preneo u kancelariju rektorata Bogoslovije), a i sa svim ostalim se postupilo na isti ili gori način. Proslavljanje Svetog Save je zabranjeno i sve do pre petnaestak godina, nastavnici su morali da zapisuju sve učenike koji idu u crkvu na dan Svetog Save. 

No, Bogu dragom hvala, vremena su se promenila, pa danas, na dan 14/27. januara, sve škole opet slave dan srpskog prosvetitelja i učitelja Svetitelja Save.

 

[NAZAD]