Geogarafija

GEOGRAFIJA RELJEF KLIMA FLORA I FAUNA

Južna Amerika,prostire se većim delom na južnoj Zemljinoj polulopti,u tropskom i suptropskom pojasu.Njena površina iznosi 17.828.000 km2,na kojoj živi preko 354.400.000 stanovnika ili prosečna 19,8 na 1 km2.

Razuđenost obale je neznatna,sem na jugozapadnom delu,gde je veoma izražena,sa mnogobrojnim zalivima,zatonima i ostrvcima.

Kontinent je od Severne Amerike odvojen Panamskim kanalom,dugim 81,6 km,prokopanim 1914.godine,čime su veštačkim putem razdvojene Severna i Južna Amerika,koje su ustvari jedan kontinent.

RELJEF:

Južnu Ameriku sačinjavaju tri velike celine:uzan obalski pojas nizija na zapadu,oblast visokih planina Kordiljera(Anda)koje se pružaju duž kontinenta i oblast nizija,odnosno visija prema istoku,sa Brazilskim i Gvajanskim planinama.

U zoni Anda ispoljava se vulkanska aktivnost,sa više aktivnih vulkana,među kojima su najpoznatiji Čimborazo 6.272 m(Ekvador),Kotopaksi 5.896 m(Ekvador),Maipu 5.323 m(Čile-Argentina).Andi sa vulkanskim kupama,aktivnih i ugašenih vulkana,spadaju u najviše planine na Zemlji,sa više vrhova preko 6.000 m(Akonkagva 6.960,Ohos del Salado 6.863,Huaskaran 6.768,Čimborazo 6.272,Mercedario 6.770,Ljiljajljako 6.723).

Gvajanske planine(najveći vrh Neblina 3.014 m) i Brazilske planine(Bandeira 2.890 m)ispresecane su rečnim tokovima i nisu tako surove.Najniža tačka Južne Amerike nalazi se u baruštinama Salinas Čikas-35m(Argentina)dok je srednja nadmorska visina oko 590 m.

Južna Amerika je bogata vodenim tokovima,koji najvećim delom pripadaju slivu Atlanskog okeana.Među njima ističe se reka Amazon 6.280 km dugog toka i površinom sliva preko / miliona km,sa mnogobrojnim pritokama dugim preko 2.000 km(Madeira,Purus,Tapažos i dr.).Amazon ima protok vode na ušću 120.000 m3/sek.Pored Amazona,među velike rečne tokove i slivove spadaju:Parana(duga 4.500 km),San Francisko(2.900 km),Orinoko(2.736 km;u slivu Orinoka,na reci Čurun nalazi se najveći vodopad u svetu-Angel-Angel,visok 1.054 m),Tokantis,Paragvaj,Aragvaja i dr.Većina rečnih tokova plovna je duboko u unutrašnjost kontinenta,za veće i manje brodove.

Južna Amerika nije bogata prirodnim jezerima,ali ima veći broj veštačkih ,akumulacionih jezera,izgradjenih u hidrosistemima.Poznatija,prirodna jezera su Titikaka(8.300 km2,duboko 272 m),Poopo(2.530km2,duboko 3 m).Pored ovih jezera ima i više tzv. slanjača ili baruština,koje povremeno presušuju.

KLIMA:

S obzirom na svoj položaj u odnosu na geografsku širinu,Južna Amerika se deli pre svega na klimatske celine koje pre svega na klimatske celine koje odgovaraju velikim zonoma opšteg atmosferskog kretanja.Pored toga značajan je i faktor razlike u nadmorskim visinama,kao i druge pojedinosti koje doprinose pojavi različitih klimatskih tipova,naročito u pogledu količine atmosferskih taloga i njihovog rasporeda u toku godine.

Treba ipak napomenuti da se najveći deo Južne Amerike nalazi na tropskoj geografskoj širini,jer ona počinje na severu,na nekoliko stepeni severno od severnog povratnika,dok se južno od južnog povratnika kontinent naglo sužava.

Zbog toga izrazito preovlađuje topla(ekvatorska i tropska)klima u kojoj se smenjuju vlažni i suvi klimatski tipovi.Sve varijante tropske klime sa suvim godišnjim dobima još uvek su tople klime u kojima srednje godišnje temperature iznose oko 24 stepena Celzijusa,a najviše prosečne mesečne temperature razlikuju se samo za nekoliko stepeni.Ta topla i vlažna sredina održava u najkišovitijim područjima prirodnu prašumsku vegetaciju,u više spratova,sa vrlo različitim vrstama drveća.

Godišnja količina padavina iznose od 2.500 milimetara u navetrinskoj oblastido 1.500 milimetara u zavetrinskoj oblasti.Kada se ukupne godišnje padavine spuste ispod 1.500 milimetara,šuma se proređuje,a zatim povlači pred šumovitom savanom,koja pokriva čitav donji deo brazilske visoravni.

Nekoliko zaštićenih područja odlikuju se čak pravom prirodnom savanskom vegetacijom,mada je teško reći da li je ona stvarno prirodna ili je čovek posredovao u njenom nastajanju.

Drugi tipvi klime su zastupljeni u južnom delu Južne Amerike.Vlažnu suptropsku klimu susrećemo na jugu Brazila,Urugvaja i na severoistoku Argentine.Padavina ima u toku svih godišnjih doba,ali zimske kiše preovlađuju sve više ukoliko se ide dalje na jug,dok ukupna količina padavina opada od istoka prema zapadu i izaziva pretvaranje šuma u periju koja pokriva čitavu čitavu Pampu.

Na zapadu južnoameričkog kontinenta može se izdvojiti pojas sredozemne klime od Santjanga do Valdivije sa toplim i suvim letom i svežom i vlažnom klimom,a zatim južno od Valdivije umerena okeanska klima,sa obilnim padavinama i niskom temperaturom za ovu geografsku širinu,usled uticaja jakih zapadnih vetrova koji dolaze sa Tihog okeana i zaustavljaju se u sudaru sa planinskim vencem Anda.Vegetacija je šumska u onim predelima u kojima velika nadmorska visina nije dovela do obrazovanja lednika.

FLORA I FAUNA:

Veza izmedju Južne Amerike i ostalog sveta uvek je bila slaba,a u toku dobrog dela istorije života na Zemlji gotovo je nije ni bilo.Zbog te izdvojenosti u Južnoj Americi stvorila se vrlo posebna flora i fauna na koju je neznatno uticao i severni kontinent,a preko njega i evroazija.Na južnom kontinentu razvile su se mnoge neobične vrste kao što su mravojedi i pašanci.Baš kao i u Australiji i tu su preživeli torbari,a fosili pokayuju da su u prošlosti bujale mnoge danas izumrle endemske vrste.

POVRATAK NA POČETNU STRANICU