| O JUZNOJ AMERICI |
|
| RELJEF | |
| KLIMA | |
| STANOVNISTVO | |
| DRZAVE |
Juzna Amerika se prostire od Darijenske prevlake na sjeveru do Ognjene zemlje na jugu.Zauzima povrsinu od 17.819.000 km kvadratnih.Ima izolovaniji geografski polozaj od Sjeverne I Srednje Amerike.Sjeverni,siri dio se nalazi tropskom pojasu,a juzni,uzi dio,u suptropskom pojasu.
 |
 |
 |
Reljef Juzne Amerike sastavljen je od tri cjeline,koje se razlikuju,po izgledu I vremenu postanka.Zapadnim dijelom Juzne Amerike pruzaju sve mlade vjenacne planine,koje se nazivaju Andi,iako su u stvari nastavak sjeveroamerickih Kordiljera.Andi se pruzaju u nekoliko uporednih pravaca,a izmedju njih zatvorene planinske visoravni visoke od 2000 do 4000 m.U Andima su ceste vulkanske erupcije I zemljotresi.Najpoznatije zivi vulkan je Katopaksi (5943 m),a najvisi vrh cijele Amerike je krater ugasenog vulkana Akonkagva,visok 7035 m.Vulkan Nevada del Ruiz,koji se nalazi na sjeveru Anda,aktivirao se 1985. godine,I u toku jedne noci,dok je stanovnistvo spavalo,od 22.000 stanovnika,u vulkanskim blatnim naslagama,ugusilo se 20.000.Iako su Andi visoke I tesko prohodne planine,prve su najgusce naseljene.O tome svjedoci velicanstvena civilizacija Inka,koje su u XVI vijeku dobrim dijelom unistili spanski osvajaci.Unutrasnje ravnice se nalaze izmedju Gvajansko-brazilske visoravni,na istoku,I Andi na zapadu.Tu je slivno podrucje triju velikih rijeka.U srednjem dijelu je Amazon,rijeka sa najvecim slivnim podrucjem na svijetu.Na sjeveru kontinenta nalazi se rijeka Orinoko,a na jugu La Plata.Gvajansko-brazilske visoravni,koje sup o nastanku stare I pokrivene vulkanskim materijalom,strmo se spustaju prema Atlantiku,a blago prema unuytrasnjim nizijama.
 |
 |
 |
Geografska sirina I visinska razvijenost kontinenta uticale su na formiranje razlicitih klimatsko-vegetacijskih zona.U podrucju Amazonije vlada ekvatorijalna klima,koja se odlikuje visokim temperaturama I velikom vlaznoscu vazduha.U njoj se nalaze najpoznatije prasume svijeta,zvane selvasi.Sjeverno I juzno od Amazonije vlada tropska klima,takodje sa visokim temperaturama,ali sa izrazenim godisnjim kolebanjima,odnosno,smjenjivanjem kisnog I susnog perioda.U toj oblasti razvile su se savane,slicne po odlikama,a razlicite po nazivima.Oko Orinoka ih nazivaju ljanosima,a na Brazilskoj visoravni kamposima.Oko rijeke La Plate klima je umjerena,prema sjeveru suptropska,a prema jugu suva kontinentalna.Na pacifickoj strani kontinenta,oko juznog povratnika,je pustinjska klima.Hladna planinska klima je karakteristicna za pojas Anda,dok je nakrajnjem jugu Juzne Amerike subpolarna klima.Veoma ugodna sredozemna klima vlada u priobalnom dijelu centralnog Cilea.Juzna Amerika ima gustu rijecnu mrezu.Amazon je najveca rijeka kontinenta I vodom najbogatija na svijetu.Bazen Amazona je gotovo veliki kao povrsina Australije.Veoma je siroka rijeka.Na uscu je njena delta siroka oko 300 km.Rio de La Plata (Srebrna rijeka),koja nastaje od rijeka Paragvaja,Urugvaja I Parane,je veoma znacajna po svom estuariju.Na njemu su izgradjene najznacajnije luke Juzne Amerike:Buenos Aires,Montevideo I La Plata.Od brojnih jezera najznacajnije je Titikaka.Nalazi se u Andima,na nadmorskoj visini od 3812 m.
 |
 |
 |
Stanovnistvo u Juznoj Americi predstavlja pravi mozaik rasa I naroda.Iako se broj stanovnika u posljednjih 50 godina utrostrucio,Juzna Amerika je rijetko naseljen kontinent.Po slaboj naseljenosti posebno se isticu podrucje Amazona,te pustinje:Atakama I Patagonija.Vecina stanovnika zivi na obalama mora.Neka podrucja Juzna Amerike bila su naseljena jos u dalekoj proslosti.Indijansko pleme Inka,svakako je jedno od najstarijih u ovom dijelu kontinenta.U svom razvoju dostiglo je zavidan nivo.Inke su imali svoje pismo,rudnike srebra I zlata,kulturna polja…Dolaskom evropskih osvajaca,carstvo Inka se raspalo.Za razliku od Sjeverne Amerike,naseljavanje Juzne teklo je sporije,pa su doseljenici koristili Inke za svoje potrebe.Mnogo je I mjesanaca:meleza,mulata I zambosa.Prirodni prirastaj stanovnika Juzne Amerike spada medju najvece na svijetu.Jedan od bitnih demografskih problema je visok udio gradskog stanovnistva u ukupnoj populaciji.To nije toliko posljedica industrijalizacije gradova koliko brzog siromasenja sela iz kojih stanovnistvo stalno odlazi u gradove.
 |
 |
 |
Ekvador
Kolumbija
Venezuela
Peru
Brazil
Čile
Urugvaj
Paragvaj
Argentina
Bolivija
Gvajana
Surinam
Francuska Gvajana
Falklandi
 |
 |
 |
 |
 |
 |