Komunisticka
partija Jugoslavije, kasnije Savez komunista Jugoslavije je naziv za politicku
partiju komunisticke orijentacije koja je bila na vlasti
u Jugoslaviji od kraja drugog svjetskog rata do svog raspada pocetkom 1990.
godine.Osnovana je 1919. pod nazivom Socijalisticka radnicka partija (komunista) okupivsi clanove i simpatizere raznih socijaldemokratskih i socijalistickih stranaka iz zemalja koje su godinu dana ranije usle u novostvorenu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca. Poticaj stvaranju je dala i oktobarska revolucija u Rusiji, te je SRPJ uskoro postala clanicom Komunisticke Internacionale. Godine 1920. je na svom drugom kongresu u Vukovaru promijenila ime u Komunisticka partija Jugoslavije.
Iste godine je KPJ Obznanom ogranicen, a godinu dana kasnije Zakonom o zastiti drzave zabranjen rad. KPJ je otada djelovala u ilegali, a od 1924. do 1931. kao sluzbeni program imala razbijanje Jugoslavije, odnosno njenu zamjenu balkanskom federacijom sovjetskih republika.
Zbog sve vece marginalizacije KPJ u javnosti, vise orijentiranoj na nacionalna nego socijalna pitanja, 1937. su osnovane posebne podruznice KPJ pod imenom Komunisticka partija Slovenije i Komunisticka partija Hrvatske. Iste godine je na celo KPJ dosao Josip Broz Tito koji ce na njenom celu ostati do svoje smrti 1980.
Nakon sto je u drugom svjetskom ratu Kraljevina Jugoslavija okupirana od strane sila Osovine, KPJ je organizirala pokret otpora koji je, osim oslobodjenja zemlje od okupatora, kao svoj program imao njenu reorganizaciju na socijalistickim i federalnim nacelima. Zbog ovog potonjeg KPJ i njena paravojna formacija - partizani - su imala podrsku u svim krajevima Jugoslavije, za razliku od rojalistickih cetnika koji su bili uglavnom ograniceni na podrucja sa srpskom vecinom. Nakon kapitulacije Italije, partizani su se nametnuli kao najjaca vojna formacija u Jugoslaviji te de facto poceli preuzimati vlast, koja je 1946. formalizirana stvaranjem Federativne narodne republike Jugoslavije.
Po dolasku na vlast, KPJ je postala od Jugoslavije nacinila jednopartijsku drzavu u kojoj se ispocetka uvodio socijalizam po sovjetskom modelu - ukljucujuci nacionalizaciju sve industrije i kolektivizaciju poljoprivrednog zemljista. Taj je kurs nakon rezolucije Informbiroa 1948. i raskida sa SSSR-om napusten, a od 1950. se umjesto toga uvodi socijalisticko samoupravljanje kao drustveno-ekonomski model i ideologija drzave. Od 1952. KPJ mijenja ime u SKJ.
Ti su procesi 1960-ih doveli i do promjena u samoj KPJ gdje se se sve vise javljaju ideje i pojedinci koji odbacuju ideoloske dogme. Medjutim, te su promjene zaustavljene nakon 1971. kada je masovni pokret u Hrvatskoj iskoristen kao povod za obracun sa svim liberalnijim strujama unutar SKJ.
Nakon toga u SKJ ponovno jacaju dogmatske snage, koje uporiste imaju u modificiranoj ideologiji socijalistickog samoupravljanja, blizoj anarhistickim idejama 19. vijeka nego klasicnog marksizmu. Njihova primjena u praksi je pridonijela zaustavljanju privrednog rasta, a on je nakon Titove smrti doveo do sve vecih nesuglasica medju republikama i pokrajinama po pitanju daljeg razvoja i uredjenja drzave.
Ti su sporovi eskalirali kada je krajem 1980-ih na celo Saveza komunista Srbije dosao Slobodan Milosevic te uz koristenje srpskog nacionalizma preuzeo vlast nad partijskim organizacijama Vojvodine, Crne Gore i Kosova. Ti su dogadjaji doveli do konacnog raskola na XIV kongresu SKJ u januaru 1990. godine i izlaska slovenske, a potom hrvatske Partije iz SKJ.
Nakon toga su se sve republicke partijske organizacije transformirale u reformirane komunisticke, odnosno socijaldemokratske stranke od kojih je Demokratska partija socijalista Crne Gore dan-danas na vlasti.
