Drvar
Prva pisanja o Drvaru odnosno Srbima na ovim krajevima (po Vladimiru Ćoroviću) datira još u IX vijeku, što znači da Srbi nisu dolazili u ove krajeve bježeći pred najezdom turaka, već se to dešavalo mnogo ranije.Takođe je poznato da je u prvoj polovini XVI vijeka (oko 1530 godine) mještani Glamoča, Srba i Unačke župe (područje Drvara) pod vođstvom nekog Vojnovića iz Glamoča migriraju u okolinu Zagreba (Metlika, Žumberak i još čeriri okolna mjesta). Isti se vremenom asimiliraju u katolike.
Po Dr. Milanu Vasiću autoru knjige Islamizacija o popisu broja
domaćinstava iz 1528 i 1541 godine, nabraja
samo tri sela koja se sreću u dva popisa:
Dr. Vasić još kaže da jedan od dvojice knezova, Strahinja Bratić pored
titule kneza imao i titulu vojvode, upisan kao knez vlaha sela Mokronoge,
a bio je vojni starješina svih vlaha u Uncu.
Sadašnja garnitura stanovništva odnosno njihovi potomci naseljavaju
nešto prije 1700 godine područje malih i velikih Štrbaca na ušću Gudaje
u Unac. To je vrijeme velikih migracija i dolaska Srba sa područja
Krajine i Dalmacije. Novija istorija Drvara počinje krajem XIX i
početkom XX vijeka. Drvar se kao gradsko naselje, počeo razvijatiu
Drvarske. Prema popis sa razvojem industrije. Godine 1894. austougarska
vlast premjestila je sjedište svoje sreske ispostave iz Bastasa u
stanovništva iz 1895. godine ta nova administrativna jedinica Austro-Ugarske
obuhvatala je 13 sela sa 1396 kuća i 7202 stanovnika. Šire područje
doline Unca bilo je naseljeno još u starom vijeku.
Prema naučnom saznanju, stanovništvoj je bilo ilirskog i tračanskog
porijekla. U rimsko doba ono se nalazilo pod upravom Rimljana, a kasnije
nakon propasti Carstva, u naše karjeve naseljavaju se Sloveni. Docnije
će se, u srednjem vijeku, naći pod vlašću bosanskih kraljeva. Prodorom
Turaka u Bosnu (XV vijek) potlačena raja će od tada nekoliko vjekova
čamiti pod tuđinom. Pritiskani stalnim nametima, pljačkom i nasiljem,
odvažniji ratnici iz njedara naroda, ustajali su i borili se protiv
turskog nasilja. Kroz istoriju su i u našim krajevima, zapisane brojne
narodne bune i ustanci. Među njima poznatija je i ona započeta u Vrtoču
i Crnim Potocima pod vodstvom Goluba Babića, čovjeka iz naroda, koji je
rođen u Trubaru. Početni uspjesi bune brzo su se širili i prenosili u
sve krajeve Bosanske Krajine. Nakon ogoečene borbe krajiških ustanika
Turci su i tu bunu, uz naklonost Austro-Ugarske, ugušili u krvi. Pred
najezdom turske vojske stanovništvo se sklanjalo u pogranične krajeve
Austro-Ugarske. Odlukom Berlinskog kongresa Bosna i Hercegovina došla je
pod vlast Austro-Ugarske 1878. godine.
