Sagrada Familija

Sagrada Familija (katalonski - La Sagrada Família) ili ( španski - La Sagrada Familia) ili Sveta porodica je crkva u izgradnji koje se nalazi u Barseloni, Katalonija, Španija, remek delo Antoni Gaudija. To je katolička bazilika napravljena u gotskom stilu. Crkvu je počeo da gradi arhitekta Fransesk de Paula del Viljar (Francesc de Paula del Villar), da bi 1884. godine projekat preuzeo i u potpunosti promenio Gaudi. U to vreme lokacija na kojoj je počela izgradnja je bila 1,5 km udaljena od Barselone. Gaudi je na projektu radio 40 godina, od toga poslednjih 15 je radio isključivo na tom projektu.

Gaudi je umro 1926. godine, a na crkvi je nastavljen rad do današnjih dana. Po sadašnjim predviđanjima trebala bi da bude završena do 2020. godine. Većina Gaudijevih skica i projekata crkve je uništena za vreme Španskog građanskog rata. Sagrada Familija je uvršćena na listu UNESKO-ve Svetske baštine.
Prema španskim novinama, Sagrada Familija je sa 2,26 miliona posetilaca u 2004. godini najposećenija turistička atrakcija u Španiji ispred madridskog muzeja Prada i grada Alhambre, prestonice mavarske (arapske) države.
 

Za Gaudija Sagrada Familia nije bila gotička već grčka građevina i to u smislu strukturalne jasnosti koja se nije iscrpljivala u sebi samoj, već je težila ka izražajnim vrednostima koje prevazilaze jednostavni unutrašnji sklop. Takvim svojim koncepcijama, on je sve one koji su pokušavali da ga klasifikuju ili svrstaju pod neku određenu etiku - veoma zbunjivao.
Nastavljajući projektovanje, Gaudi je sasvim izmenio Vilarove nacrte, načinivši program "svetog prikazivanja" takve širine, složenosti i smelosti da je uveliko prevazišao namere i fantazije najambicioznijeg i najdalekovidijeg gotičkog protomajstora. Izmenio je dimenzije na četrdeset sa sto dvadeset metara (uočava se odnos tri prema jedan, prvi vidljivi hrišćanski simbol) tako da je dobio građevinu u obliku latinskog krsta s pet brodova upotpunjenih s dvanaest zvonika (dvanaest apostola) i jednom vrstom tiburijuma koji treba da simbolizuje slavu Isusa Hrista. Zdanje je trebalo da bude visoko 160 metara, dakle, više od kupole Crkve svetog Petra. I po tome se vidi kako se hrišćanska simbolika spojila s ponosom Katalonea, katolika nad katolicima; ponos koji je - proširen na čitavu hispanidad Gaudija naveo da s osam prednjih stubova centralnog broda prikaže gradove Valensiju, Granadu, Toledo, Saragosu. Burgos, Valjadolid, Santjago i Sevilju. Četiri veća stuba koji pridržavaju tiburijum trebalo je da podsećaju na četiri jevanđelista: Mateja, Marka, Luku i Jovana. Apostoli, grupisani po četvorica, određeni su da u obliku zvonika čuvaju tri ulaza od kojih svaki ima troja vrata koja simbolizuju veru, nadu i milosrđe. Istočna kapija je posvećena Hristovom rođenju i detinjstvu, zapadna njegovom stradanju i smrti, a glavna, južna, njegovom vaskrsenju i Juicio Final, Strašnom sudu.
Sklad izmedu strukture, arhitektonskog rešenja i katehizma je potpun i ogleda se i u najsitnijim detaljima. Ali, ono što u čitavom projektu zaprepašćuje, nije samo međusobna saglasnost arhitektonskih elemenata i religioznog predanja dovedena do savršenstva, već i namera da se ta katehistička celina upotpuni stotinama skulptura u punoj oblini ili u visokom reljefu, zidovima prekrivenim freskama, emajlom, majolikom, staklenim pločicama i kovanim gvožđem.
Suočeni s takvim obiljem, takvom orgijom izražajnih sredstava, neki kritičari su smatrali da se Gaudi može svrstati u predstavnike baroka. Medutim, takva ličnost veoma vezana za svoje poreklo - a Gaudi je to bio u velikoj meri - toliko ruši granice bilo kakvih tradicija da je prosto nemoguće svrstati ga u bilo koju poznatu klasifikaciju. Možda su zbog toga tadašnji kritičari dugo ignorisali katalonskog arhitektu. Jedini izuzetak su: pozitivan sud koji je 1928. godine dao Le Korbizje, Kasoovo tumačenje "baroknih" termina 1933. i Dalijevo nadrealističko tumačenje. Njegovog imena nema u delima najpoznatijih istoričara moderne arhitekture, od Placa do Pevznera, od Berenta do Gideona. Gaudija je nanovo otkrio Bruno Zevi, tek 1959. dvadeset pet godina posle graditeljeve smrti kad su ostale još samo njegove mnogobrojne skice, makete, beleške, primedbe, kao spomen na njegovu neverovatnu maštu - ali vrlo malo konkretnih svedočanstava. Sagrada Familia je zapravo samo kripta, apsida i istočna fasada - fasada Hristovog rođenja. Zanimljivo je ukratko napomenuti hronološke etape izvođenja radova: 19. marta 1885. održana je misa u još nepokrivenoj kripti; između 1887. i 1893. podignuti su zidovi, a u međuvremenu je prekriven svod kripte koja je dovršena 1891. godine. Zatim su započeti radovi na kapiji Hristovog rođenja: osnova i vratnice su završene 1903, prvi zvonik 1918, sledeći januara 1926, a treći decembra iste godine, kad je Gaudi već šest meseci počivao u "svojoj" kripti.
Ništa drugo: malo, s obzirom na energiju utrošenu na istraživanje, ništa više do "ruševina budućnosti" kako su definisane duplje kapija otvorene u prazno.
Nema velike katedrale koja bi bila delo samo jednog čoveka, a Sagrada Familia je to mogla da bude zahvaljujući težnji koja je nagrizala Gaudija raspirujući u njemu želju da pomiri, uvek obnavljajući, ambiciju univerzalnog predstavljanja hrišćanske doktrine s istančanim, neposrednim i do krajnosti zanatskim savršenstvom svakog detalja. Ipak, i to malo što je uspeo da dovede do kraja svedoči o njegovoj genijalnoj moći da stvori nove organizme i vlada "izmišljenom materijom". Dovoljno dobar primer za to su vrhovi kojima se završavaju četiri zvonika i koji "izgledaju kao da ih je sopstvenim rukama načinio onaj koji ih je zamislio".
Sagrada Familia je nastala kao zavet. Zbog toga mnogi u Kataloniji smatraju da je treba dovršiti. Neki pokušaji u tom smislu su učinjeni, a drugi se tek pripremaju.
Tačno je da postoje Gaudijevi crteži, makete koje je Gaudi radio i naknadno izradene makete na osnovu njegovih skica umesto onih koje su uništene tokom građanskog rata. Većina se nalazi u muzeju smeštenom u unutrašnjosti katedrale, a neke i u zadužbini "Amigos de Gaudi" i na arhitektonskom fakultetu u Barseloni. Ali, sve to nije dovoljno da se delo dovrši, jer ni sam Gaudi, da je mogao da nastavi radove, do kraja ne bi znao kako će konačno da izgleda "njegova" crkva.
Dakle, bolji je autentičan fragment nego pretpostavka autentičnosti. Nedovršeno delo, svedočanstvo beskrajne iskrenosti i neuporedivog heroizma, vredi više od hiljadu dovršenih crkvi.