Geografija

Hidrografija

ITALIJA je republika u juznoj Evropi koja se prostire izmedu 36 i 46 s. g.s. i 8 i 18 i.g.d.Na sjeveru granici sa Svicarskom i Austrijom, na istoku je ogranicena Slovenijom i Jadranskim morem, na jugu Jonskim morem i Sredozemnim i Ligurskim morem a na sjeverozapadu granici sa Francuskom. Italija obuhvata sredozemna ostrva Siciliju (P=25 462 km2) i Sardiniju (P=23 818) koje zajedno cine 1/6 ukupne povrsine Italije,kao i manja ostrva, od kojih je najpoznatije Elba.

Nezavisne teritorije u granicama italijanskog kopna su samostalne drzave San Marino ( P=60,6 km2) i Vatikan (P=0,44)-papska drzava koja je ogranicena Rimom, glavnim i najvecim gradom u Italiji.

Apenini su gorski lanac koji se proteze duz citavog poluostrva i na sjeverozapadu se spaja s planinskim lancem Alpa, koji polukruzno zatvara Italiju na sjeveru. Na sjeveru je velika aluvijalna nizina rijeke Po i njezinih pritoka, koji se spustaju s Alpa, Apenina i Dolomita. Ostale vazne rijeke su Tiber, Adige i Arno.Najvisi vrh je Mont Blanc (Monte Bianco), koji ima 4.810 m, a visi su vrhovi jos i Monte Rosa (4.637 m) i Cervino (4.476 m).

Italija ima tri slavna vulkana: ugasli Vezuv kod Napulja, najveci aktivni u Europi Etna (3.550 m) na Siciliji i Stromboli (924 m) na obliznjem istoimenom otocicu.

Povrsina Italije iznosi 301 225 km2 i po svojoj povrsini Italija spada u red zemalja srednje velicine u Evropi.

U reljefu Italije prisutna je velika raznolikost,koja je posljedica evolucije geomorfoloskog kompleksa i uticaja tektonskih poremecaja ideformacija. Izdvajaju se tri reljefne cjeline: Alpi, Padska nizija i Apeninsko gorje. Alpi se prostiru u sjevernom djelu Italije. Protezu se od Ventimilje na zapadu, pa se u velikom polukrugu dugackom preko 100 kilometara, pruzaju prema istoku do Slovenije. Po svojoj starosti Alpi spadaju u mlade vjenacne planine. Alpski pojas se moze podijeliti na tri ogranka:
1. Pijemontski Alpi
2. Lombardijski Alpi
3. Venecijanski Alpi

Najvisi vrhovi Alpa su Monte Cervino (4478 metara), Monte Roza (4634m) i najvisi vrh Monte Bjanko ili Mont Blan (4807m) koji je ujedno i najvisi vrh Evrope.
Padska nizija se pruza u pravcu istok-zapad , izmedu oblasti alpa na sjeveru i Apenina na jugu.Samo 1/3ukupne povrsine Italije od kojih je svakako najznacajnija Padska nizija jer predstavlja zitnicu zemlje.
Apeninsko gorje se pruza od sjeverozapada prema jugoistoku, sredinom italijanske cizme.
Sjeverni Apenini se protezu od primorskih Alpa duz Denovskog zaliva do izvora Tibra. Monte Cimone (2163m)je najvisi vrh Sjevernih Apenina. Sjeverni Apenini obuhvataju Ligurske i Toskanske Apenine.
Centralni Apenini ,koji se protezu juzno od izvora Tibra, predstavljaju carstvo krecnjackog krsa.U istocnom djelu centralnih Apenina se nalazi i najveci vrh ove planine Monte Korno (2914m).
Juzne Apenine cine veliki strmi bedemi koji se prostiru jugoistocno od doline rijeke Sangro do obale Tarantskog zaliva.

Priobalno podrucje
Istocna, jadranska obala apeninske Italije , je niska i pjeskovita , oivicena je plitkom vodom i, osim u Veneciji , nije pristupacna okeanskim brodovima . Juzno od Riminija , ist. obala je oivicena ograncima Apenina a sjeverno od poluostrva Gargana reljef je jednostavniji i sastoji se od pliocenske primorske ravnice.Na jugoistoku se pruza Tavolijerska ravnica i veliki plato Apulije.Zapadno Tirensko primorje apeninske Italije ,sjeverno od Napulja , sastoji se od dugackih niskih , pjeskovitih i ponekad mocvarnih obalskih krajeva koji su hidromelioracijama pretvoreni u plodna zemljista. Juzno od Napulja , primorje je stjenovito i brezuljkasto , obala je bogata uvalama , zalivima i dr.
Sicilija –Visoka planinska uzvisenja zauzimaju sjeverni dio ostrva , od Mesine i Katanije na istoku preko aktivnog vulkana Etne (3274m), do Palerma na zapadu. Na jugu se pruzaju predjeli brezuljkastog zemljista kao i niskih povrsina i visoravni.
Sardinija cini zaseban svijet . Dominantan oblik reljefa predstavljaju rasclanjene visoravni. Geolosku podlogu ovog reljefa cini hercinska kristalasta osnova , prosjecena i tektonski poremecena rasjednim pukotinama duz kojih je tektonskim spustanjem zemljista obrazovano nekoliko basena ili potolina , od kojih jre najvazniji Kampidano u jugozapadnom dijelu ostrva .obale su vecinom strmei vrlo razudene.

Klima Italije je relativno vlazna i veoma raznolika . Varira od hladne , u visim predjelima Alpa i Apenina ,do subtropske duz obale Ligurijskog mora i zapadne obale poluostrva. Prosjecna godisnja temperatura se krece od 11 C do 19 C.

U Padinskoj niziji ona iznosi 13 C , na Siciliji oko 18 C i u priobalnoj niziji oko 14,5 C. Klimatski uslovi na poluostrvu se odlikuju regionalnim raznolikostima, koje su uglavnom rezultat konfiguracije Apenina kao i uticaja cudljivih vjetrova koji dolaze sa okolnih mora . U nizim predjelima i na obroncima Apenina koji se granice sa zapadnom obalom od sjevera Toskane do okoline Rima , zime su blage , suncane , a visoke temperature su ublazene hladnim mediteranskim povjetarcima.

Temperature u istim geografskim sirinama na istoka poluostrva su mnogo nize , uglavnom zbog rasprostranjenih sjeveroistscnih vjetrova. duz visih istocnih padina Apenina klimatski uslovi su narocito hladni .Nasuprot subtropskim u juznoj Italiji i Denovskom zalivu , klima Lombardijske nizije je kontinentalna.

Topla ljeta ostre zime sa temperaturama oko -15?C ,preovladuju u ovoj regiji , koju od morskih povjetaraca stite Apenini.

Najveca kolicina padavina javlja se u Italiji tokom jesenjih i zimskih mjeseci , kada duvaju zapadni vjetrovi. Najmanju kolicinu padavina prima Apulijska regija kao juzna Sicilija a najvecu kolicinu padavina prima Udinska regija.

Italija ima veliki hidroenergetski potencijal. Ima mnogo rijeka od kojih su Po i Adide najvaznije.

Rijeka Po je oko 650 km duga,plovna je oko 480km i sa svim pritokama cini oko 965km vodenih puteva.

Adide je oko 410km duga u Italiju dolazi iz austrijske regije Tirol, tece prema istoku i kao i Po, uvire u Jadransko more. Dna ovih rijeka se polako izdizu aluvijalnim naslagama sa planina. Rijeke italijanskog poluostrvskog dijela su plitke.

Glavne poluostrvske rijeke su Arno i Tibar. Od svog izvora u Apeninima, Arno tece zapadno oko 240km kroz kultivisanu dolinu i gradove Firencu i Pizu. Tibar izvire nedaleko od izvora Arna i tece kroz Rim.

Flora centralnih i juznih nizija Italije je tipicno mediteranska. Biljke karakteristicne za ove predjele su: masline, narandza,limun palma.

Ostale vrste koje se cesto javljaju, pogotovo na krajnjem jugu su: nar, smokva, datula, badem, secerna trska i pamuk. Vegetacija na Apeninima je slicna vegetaciji centralne Evrope. Na nizim padinama javljaju se kesten, cempres i hrast dok su u visim predjelima najvise zastupljeni bor i jela.

Italija ima veoma mali broj zivotinjskih vrsta u odnosu na ostale regije Evrope. Na Alpima zivi mali broj divokoza. Medvjedi, brojni u davna vremena, sada su vec izumrli ,

ali vukovi i divlje svinje i dalje haraju planinskim oredjelima . Jos jedan prilicno cest cetvoronozac jeste lisica.

Medu pticama grabljivicama najbrojnije su : orao , lesinar i soko, koji se uglavnom krecu iznad planinskih vrhova. Prepelica, sljuka , jarebica i druge ptice selice obitavaju u mnogim djelovima Italije. Gmizavci ukljucuju nekoliko vrsta gustera, zmija i tri vrste guja otrovnica. Skorpije su takode prisutne .