ODLIKE ROMANTIZMA

Romantizam je pre svega lirska književnost u kojoj pesnik izražava sebe, svoju ličnost i svoja osećanja. Ona je u funkciji izražavanja lirskog subjekta. Izražavanju pesnikove ličnosti podređen je i pejzaž. Slike prirode prate, odnosno u funkciji su ekspresije osećanja lirskog subjekta. Pored toga romantičarsko stvaralaštvo odlikuje muzikalnost stihova, hiperbolizacija osećanja, nemotivisanost zbivanja, fragmentarnost strukture, romantičarska ironija, hibridnost književnih vrsta. Za romantizam je karakterističan žanrovski sinkretizam.

Klasicizam insistira na strogo propisanim žanrovskim kanonima i nezamislivo je odstupanje od njih.

Romantizam označava pobunu protiv takvih stega stvarajući nove oblike i narušavajući ustaljenu strukturu književnih rodova i žanrova. Drama se oslobađa od klasicističkih normi (pravilo o tri jednistva), razvija se lirsko-epski spev. Dominiraju kratke pesničke forme. U prozi se podstiče stvaranje novog tipa romana – sentimentalističkog, čija je osnovna tema ljubav. U dramskim žanrovima dolazi do modifikacija u pravcu nacionalno-romantičnih drama koje su po osnovnom tonu kazivanja tragedije. U njima se prepliću dve teme - patriotizam i ljubav.

Romantičarski pesnik gaji iluziju da je titan i da može promeniti svet, ali kad sazna koliko je svet oko njega običan i ne može da ga prati u njegovoj titanskoj nadmoći, romantičarski pesnik poredi svoju sudbinu sa Prometejevom, a svoju misiju sa prometejskom. Romantičarski pesnik želi da ljudima podari novi princip nade.Iz doživljaja romantičarskog pesnika kao boga na zemlji javlja se još jedan bitan poetički princip romantičarska ironija.

Predstavnici: Johan Volfgang fon Gete, Novalis, Vilijam Blejk, Džordž Gordon Bajron, Viktor Igo.

Kod južnoslovenskih naroda pojam romantično se dovodi u vezu sa programima buđenja nacionalne i političke svesti u prvoj polovini 19. veka, i sa orijentacijom na usmenu književnost koja se vezuje za pojam narodnog i narodnosti. U tipološke odlike srpskog romantizma spadaju: konstituisanje književnog jezika, okrenutost narodnoj književnosti, naglašeno nacionalno i istorijsko osećanje, anahrono mešanje stilskih pravaca, inovativnost književnih žanrova.

Prema periodizaciji Istorije nove srpske književnosti Jovana Skerlića, romantizam u srpskoj književnosti obuhvata period od od 1848. do 1870. U Istoriji srpske književnosti Jovana Deretića, romantizam u srpskoj književnosti prolazi kroz dva perioda:

    * Brankovo doba – srpski romantizam četrdesetih godina;

    * Omladinsko doba – srpski romantizam šezdesetih godina, Zmaj, Jakšić, Laza Kostić.

Miodrag Popović smatra da u srpskoj književnosti postoje dva tipa romantizma:

    * patrijarhalno-herojski i

    * građansko-demokratski.

Predstavnici srpskog romantizma: Branko Radičević, Petar II Petrović Njegoš, Jovan Jovanović Zmaj, Đura Jakšić, Laza Kostić.

-nazad-