Kasna renesansa

Visoka ili razvijena renesansa (ili činkvečento, ital. Cinquecento) je kasna faza renesanse koja se odvija do prve polovine 16. veka.

Visoka renesansa je vreme kada se prestaju utvrđivati gradovi jer su nastali topovi s eksplozivnim punjenjem i obrambeni zidovi postaju suvišni. Vojska izlazi iz gradova i okršaji se odvijaju na otvorenom prostoru. Jačaju monarsi koji postaju moćni, snažni, bogati i sposobni braniti teritorijalni integritet cele države. Grade se kulturne i naučne institucije, knjižare, galerije, muzeji. Razvija se nauka posebno matematika, fizika i astronomija (Nikola Kopernik, Galileo Galileji, Đordano Bruno), koje govore protiv geocentričnogsistema. Jačaju gradovi kao Rim, a pogotovo Venecija koja je trgovinom, ratovima, ali i demokratskim izborima među plemstvom, i zahvaljujući prevlasti na Sredozemlju postala najjača sila u Evropi. Tako, 1500. godine, na vrhuncu moći Venecije, niko nije slutio da je to i početak njenog kraja jer se trgovina već prebacivala na relaciju Evropa-Amerika (Kristifor Kolumbo je otkrio Ameriku 1492. godine).

Društveno-socijalna decentralizacija vlasti započinje reformom rimokatoličke crkve poznatom pod imenom protestantizam (Martin Luter 1517. godine –95 teza). Nemačka aristokratija uveliko prihvata protestantizam i stvara autonomne, apsolutističke kneževine i vojvodstva. Sveštenici menjaju način života, imaju svoje župe, ne grade se skupocene crkve, ukidaju se ceremonije i prestaje se trošiti na skupocena umetnička djela. Biblija se prevodi na Nemački jezik i postaje prva knjiga nemačke književnosti.

Tokom 16. veka "Visoka renesansa" je u Firenci nastavila produkciju velikih umetnika; ali centar italijanske umetnosti je postao Rim, gde su ambiciozne pape Leon X i Julije II slavili grad slaveći sebe. U Rimu deluje Donato Bramante (1444.-1514.) koji gradi Tempijeto (mali hram) – objekat je mali (visina 9m), kružni sa šesnaest stupova, dva sprata sa kupolom, lanternom i apsolutno je simetričan. Po skladu i simetriji nazivaju ga "Partenonom" novoga veka.

U vreme kada se izrazito poštovao subjektivizam i individualizam svakoga umetnika, toliko da se stvarao kult genija, umetnici su želeli da se izražavaju posebno i da pri tome ostavljaju poseban dojam na posmatrače dela. To je vreme kada je vladala ideja genijalnog umetnika, pojedinca nadahnutog od Boga, koji je bio uspešan u različitim vrstama umetnosti – univerzalni čovek' (tal. hommo universalis). Visoku renesansu personificiraju tri najveća umetnika svih vremena: Leonardo da Vinči, Mikelanđelo i Rafael Sanzio de Urbino.