Slika 20.Mreže
širokog područja (WAN)
Za lokalne mreže možemo reći da zadovoljavaju potrebe korisnika do određenog broja računara i do određene udaljenosti na kojoj se nalaze. Ima međutim okolnosti kada one same nisu dovoljne, jer imaju fizička ograničenja i nisu podesne za veće udaljenosti. Takođe, kako nisu podesne za sve vrste komunikacije, moraju da postoje veze između pojedinih LAN mreža i drugih tipova okruženja. Pomoću komponenti kao što su mostovi i ruteri LAN može da se proširi sa lokalnog područja na kom djeluje u mrežu koja služi za komunikaciju na području nekog grada, ili između gradova kao što su neke univerzitetske mreže.
Slika 20.
Na slici 20. dato je više puteva za prenos signala između 2 računara. Ako neki od puteva zakaže, signal može biti rutiran alternativnim putem.
Kad se mreža proširi na taj način,
onda se naziva regionalna ili mreža širokog područja (wide area
network-WAN). Većina WAN-ova predstavlja kombinaciju LAN-ova i drugih
komponenti koje se povezuju komunikacijskim WAN vezama. Sastavne
komponente WAN-a su:
·
mreže sa komutacijom paketa
·
optički kablovi
·
mikrotalasni predajnici
·
satelitske veze
·
koaksijalni sistemi kablovske televizije
U komunikaciji između LAN-ova obično se
koristi jedna od slijedećih tehnologija prenosa:
·
analogni
·
digitalni
·
paketni prenos ili komutacija paketa
Analogno povezivanje
Uprkos slabom kvalitetu i maloj brzini koju
ostvaruju, analogne telefonske linije se mogu koristiti za povezivanje mreža.
Primarna komutirana mreža ( PSTN - public switched telefon network ) je
projektovana za prenos govornih signala, ali se može isto tako iskoristiti i za
prenos podataka. Korisnici koji se povezuju na lokalnu mrežu sa neke druge
lokacije najčešće koriste analogni način povezivanja. Tako se
korišćenjem telefonske infrastrukture, te odgovarajućih modema podaci
sa neke LAN mreže odnosno računara prenose na LAN mrežu koja se
nalazi u drugom gradu. Takav primjer u našoj sredini su banke koje svaki dan
javnom komutiranom mrežom primaju podatke iz svojih filijala širom Republike
Srpske.
Često korisnici iznajmljuju analogne
komunikacijske linije koje se tada nazivaju
namjenske analogne linije. One su pouzdanije i brže od običnih ali
su i dosta skuplje. Mjesečno iznajmljivanje takve linije između Banja
Luke i Beograda košta oko 3000,00 KM.
Digitalno povezivanje
Korisnici kojima je potreban brži i pouzdaniji
prenos od onog koji pružaju analogne veze, okreću se digitalnim uslugama
(DDS - digital data services), koje se najčešće koriste u svrhe WAN
povezivanja. Jedan od razloga je takođe i manja mogućnost grešaka pri
prenosu. Kod digitalnog prenosa nisu potrebni modemi. Umjesto njih ruter
podatke dobija sa uređaja CSU/DSU (Channel Service Unit/Data Service Unit).
Ti uređaji podatke sa mreže prevode u digitalni signal pogodan za
bipolarni prenos.
Najčešći
načini digitalnog prenosa su:
·
T1
·
T3
·
ISDN (Integrated Services Digital
Network)
·
Komutirani (Switched) 56Kbps
T1
T1 je servis koji se najčešće koristi u
digitalnom prenosu. Njegove mogućnosti su da podatke prenosi brzinom 1,544
mbps, a može prenositi govorne signale, podatke i video signale.
Međutim, korisnici se nekad odlučuju za
nepotpune usluge T1 servisa zbog previsokih cijena, to jest ne koriste cijeli
opseg već samo jedan od T1 kanala koji ima opseg 64Kbps.
T3
Ova linija omogućava prenos podataka brzinom od
45Mbps, to je najbrži prenos koji je danas dostupan korisnicima. Kao i kod T1
tipa prenosa i ovde se radi uštede može koristiti djelimična usluga
kanala T3 linije.
ISDN (Integrated Services Digital
Network)
Digitalna mreža integrisanih servisa predstavlja
metod za povezivanje koji može prenositi sliku, govor i podatke. Danas u
upotrebi postoje dva tipa ISDN-a, osnovni (basic rate) i primarni (primary rate)
ISDN.
Osnovni ISDN obezbjeđuje dva kanala koji rade
na 56Kbps, jedan kanal za kontrolu veze brzine 8Kbps i jedan kanal podataka koji
ima funkciju prenosa signalizacije po kojem se saobraćaj odvija brzinom
16Kbps. Upotrebom obadva kanala dobija se 128Kbps propusni opseg.
Primarni ISDN pruža opseg prenosa kao i T1. Poseban
kanal opsega 64Kbps koristi se samo za signalizaciju i kontrolu podataka.
Komutirani (Switched) 56Kbps
Komutirani 56Kbps je verzija 56Kbps DDS linije. Ključna
prednost ove linije je što je jeftinija jer se koristi po potrebi, odnosno nije
stalna WAN linija.
Mreže sa komutacijom paketa
Originalni paketi podataka se razbijaju u manje
pakete kao što je već napomenuto, i svaki paket se označava odredišnom
adresom i drugim informacijama. Prilikom komutacije pojedini paketi se prenose
preko stanica u mrežama najboljim putem koji je u tom trenutku dostupan. Svaki
paket komutira zasebno, što znači da se dva paketa koja potiču od
istog originalnog paketa, mogu poslati sasvim različitim putanjama.
Pošto paketi putuju različitim putanjama često se dešava da stignu u različito vrijeme ili drugačijim redoslijedom ali to ne smeta jer prijemni računar može bez problema da sastavi originalni redosljed.
Mreže sa komutacijom su veoma brze i efikasne, ali da bi protok paketa tekao besprijekorno postoje inteligentni računari i softver koji to sve nadgleda.
Ponekad se dešava da neki od paketa zaluta prilikom prolaza kroz mrežu. Takođe, paket se može izgubiti ako signal oslabi i ako njegov intenzitet nije dovoljno jak da bi došao do odredišta.