Predgovor Ljudskoj komediji

    Trinaest godina nakon objavljivanja prvog uspjesnog romana Poslednji šuan, poslije desetine uspjelih romana koji su Balzaka učinili ne samo najpoznatijim nego i najplodnijim piscem toga doba, Balzak je napisao Predgovor ljudskoj komediji (1842) kojim je pokušao da teorijski obrazloži svoje djelo. Ovaj se spis smatra manifestom realizma. Naznačićemo osnovne poetske stavove iznete u ovom Balzakovom spisu. 
   1. Zadatak spisa je da se objasni kako je zamilsljena i kako je postala Ljudska komedija, te da se ukratko obrazloži njen plan.

   2. Zamisao je nastala iz poređenja ljudskog roda i životinjskog sveta: “Uviđao sam da u tom pogledu društvo liči na prirodu. Zar društvo ne stvara od čovjeka, prema sredini u kojoj on razvija svoju djelatnost, toliko različitih ljudi koliko ima podvrsta u zoologiji? (...) Prema tome, bilo je i uvek će biti društvenih vrsta, kao što ima i zooloških vrsta?”. Za njega, razlika između vojnika, radnika, upavitelja, advokata, itd. isto su tako velike kao između vuka, lava magarca, gavrana itd.

   3. Balzak ukazuje na suvoparnost istorije zamerajući istoričarima svih vremena što su zaboravili da napišu istoriju naravi.
   4. Priznaje škotsom romansijeru Valteru Skotu da se “uzdigao do filozofskog značaja istorijski roman, tu vrstu književnosti koja iz veka u vek ukrštava besmrtnim dijamantina pesnički venac zemalja u kojima cveta književnost”.
   5. Sebi je postavio zadatak da napiše istoriju koju su zaboravili toliki istoričari - istoriju naravi. To će postići “popisujući poroke i vrline, skupljajući najglavnije slučajeve strasti, slikajući karaktere, odabirajući najvažnije društvene događaje, praveći tipove spajanjem većeg broja oznaka istodobnih karaktera.” Da bi uspješno obavio taj obiman i odgovoran posao morao je da
-izuči uzoke društvenih pojava,
- dokuči skriveni smisao u ogromnom skupu lica, strasti i događaja,
- razmisli o prirodnim načelima i
- ustanovi čime se društvo udaljava ili približava “večnom zakonu, onom što je istinito i lepo’’.
   6. Definiše roman kao uzvišenu laž istinitu u pojedinostima.
   7. Daje plan Ljudske komedije:

I. Studije naravi 19.veka
II. Filozofske studije
III. Analitičke studije

      Studije naravi čine opštu istoriju a svaka od slika ima svoju misao, svoje značenje i izražava jedno doba ljudskog života. Filozofske studije prikazuju društvenu moć. Analitičke studije treba da uđu u filozofiju braka, patologiju društvenog života, anatomiju nastavnog osoblja i analiyu vrline. Ovakvo delo obuhvata istovremeno i kritiku društva, analizu njegovih bolesti i pretresanje njegovih načela.

      Sumu svoje Ljudske komedije izrazio je Balzak sledećim rečima:

      Moje delo ima svoju geografiju, kao što ima svoj rodoslov i svoje porodice, svoja mesta i svoje stvari, svoju čeljad i svoje       građane, svoje zanatlije i svoje seljake, svoje političare i svoje kicoše, svoju vojsku, rečju - ceo svoj svet!

      U ovom Balzakovom spisu ima mehaničkog prenošenja zakona životinjskog sveta na ljudsko društvo, sukobljavaju se i isključuju njegova materijalistička naučna shvatanja i monarhistička politička uverenja. Značajno je ukazivanje na uticaj sredine na formiranje ljudske ličnosti, isticanje potrebe za istorijom ljudske naravi, otkrivanje sopstevnih stvaraličkih postupaka u transponovanje građe u roman, ukazivanje na roman kao proznu vrstu velikih umetničkih mogućnosti.