Ivo Andrić je rođen 9. oktobra 1892. godine u Dolcu pored Travnika u
tadašnjoj Austro-Ugarskoj. Matične knjige kažu da mu je otac bio Antun Andrić,
školski poslužitelj, a mati Katarina Andrić (rođena Pejić) i da je kršten po
rimokatoličkom obredu (Andrić se, ipak, najveći dio svog života izjašnjavao kao
Srbin). Djetinjstvo je proveo u Višegradu gdje je završio osnovnu školu. Andrić
1903. godine upisuje sarajevsku Veliku gimnaziju, najstariju
bosansko-hercegovačku srednju školu, a slovensku književnost i istoriju studira
na filozofskim fakultetima u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu. Doktorsku
disertaciju „Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine“ (Die
Entwicklung des geistigen Lebens in Bosnien unter der Einwirkung der türkischen
Herrschaft) Andrić je odbranio na Univerzitetu u Gracu 1924. godine.
U gimnazijskim danima Andrić je bio vatreni pobornik integralnog jugoslovenstva,
pripadao je naprednom nacionalističkom pokretu Mlada Bosna i bio je strastveni
borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od austrougarske vlasti.
Svoju prvu pjesmu „U sumrak“ objavio je 1911. godine u „Bosanskoj vili“. Naredne
godine započeo je studije na Mudroslovnom (filozofskom) fakultetu Kraljevskog
sveučilišta u Zagrebu. Školovanje je nastavio u Beču, a potom u Krakovu gde ga
zatiče Prvi svjetski rat.
Po izbijanju rata vraća se u zemlju. Odmah po dolasku u Split, sredinom jula,
austrijska policija ga hapsi i odvodi u šibensku, a potom u mariborsku tamnicu u
kojoj će, kao politički zatvorenik, ostati do marta 1915. godine. Među zidovima
mariborske tamnice, u mraku samice, „ponižen do skota“, Andrić intenzivno piše
pjesme u prozi.
Po izlasku sa robije, ondašnje vlasti određuju Andriću kućni pritvor u Ovčarevu
i Zenici u kojem ostaje sve do ljeta 1917. godine.
Andrić je imao veoma uspješnu diplomatsku karijeru: godine 1920. postavljen je
za činovnika u poslanstvu u Vatikanu, a potom je radio kao diplomata u
konzulatima u Bukureštu, Trstu i Gracu. U to vrijeme objavio je zbirku pjesama u
prozi „Nemiri“, pripovjetke „Ćorkan i Švabica“, „Mustafa Madžar“, „Ljubav u
kasabi“ itd.
U junu 1924. godine u Gracu je odbranio doktorsku tezu „Razvoj duhovnog života u
Bosni pod uticajem turske vladavine“. Tokom 1927. godine radio je u konzulatima
u Marseju i Parizu, a naredne godine u poslanstvu u Madridu. Iste godine
objavljena je njegova pripovjetka „Most na Žepi“. Od 1930. do 1933. godine bio
je sekretar stalne delegacije Kraljevine Jugoslavije pri Društvu naroda u Ženevi.
U to vreme objavio je prvi deo triptiha „Jelena, žena koje nema“.
U periodu između Prvog i Drugog svjetskog rata nalazio se na funkciji
opunomoćenog ministra i izvanrednog poslanika jugoslovenske vlade u Berlinu
(1939.). Po izbijanju II svjetskog rata, zbog neslaganja sa vlastima u Beogradu
podnosi ostavku na mjesto ambasadora i vraća se u Beograd. Za vrijeme II
svjetskog rata živi povučeno u svom stanu u Beogradu (na
Zelenom vencu, za koga
je rekao da je najružnije mjesto na svetu) ne dozvoljavajući bilo kakvo
štampanje i objavljivanje svojih djela. U isto vrijeme piše svoja najbolja djela
koja će kasnije doživjeti svjetsku slavu. Godine 1954. postao je član
Komunističke partije Jugoslavije i prvi predsjednik Saveza književnika
Jugoslavije. Prvi je potpisao Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom
jeziku. Te godine štampao je u Matici srpskoj roman „Prokleta avlija“.
Pored najviših priznanja i nagrada u svojoj zemlji,
dobio je i
Nobelovu nagradu za književnost 1961. godine.
Ivo Andrić je umro 13. marta 1975. godine u Beogradu.
|
|
|
|
|
|