Reljef

Prema različitim geomorfološkim, geološkim i hidrografskim osobinama koje su značajne za lokaciju postojećih i budućih cijelina grada, grad se dijeli na 4 cijeline:

1. ravno dno kotline

2. aluvijalne terase

3. brda koja okružuju kotlinu

4. Dinarske planine

1. Najniži dio leži s obe strane Vrbasa na nadmorskoj visini od 130-160 m. Pruža se pravcem sjever - jug. Šira je lijeva strana na kojoj je formiran veći dio gradskih naselja.

2. Aluvijalne ravni se nalaze iznad prostrane kotline i ima ih sedam; najpovoljniji prostor za izgradnju naselja.

I. terasa - 162 m nad Vrbasom; apsolutna visina 351 m

II. terasa - 130 m nad Vrbasom; apsolutna visina 282 m

III. terasa - 100 m nad Vrbasom; apsolutna visina 253 m

IV. terasa - 65 m nad Vrbasom; apsolutna visina 218 m

V. terasa - 27 m nad Vrbasom; apsolutna visina 180 m

VI. terasa - 10 m nad Vrbasom; apsolutna visina 163 m

VII. terasa - 7 m nad Vrbasom; apsolutna visina 160 m

3. Brda se blago izdižu iznad dna kotline i aluvijalnih terasa ali ima i strmih odsjeka (Jajačke stijene 465 m i Ponir 580 m na jugu). Na zapadu i sjevero-zapadu su Lauš (383 m), Petrićevac (305 m) i Piskavica (433 m). Na istoku i sjevero-istoku su Šehitluci - Banj brdo (403 m), Starčevica (433 m) i Trapiska šuma (458 m). Na jugu kotline je je klisura Vrbasa široka oko 200 m gdje je počeo razvoj Banja Luke. Ranije nastala seoska naselja Lauš, Starčevica, Petrićevac i Trapisti su postala, zahvaljujući širenju grada, njegov sastavni dio.

4.Na jugu i jugoistoku banjalucka kotlina zatvorena je ograncima dinarskih planina:Manjaca (1214 m), Cemernica (1338 m), Tisovac (1172 m), Crni vrh (546 m).Na istoku je Skatavica (830 m) i Uzlomac (942 m).Navedene planinesu pobrasle sumom i planinskim pasnjacima, gdje su nastala seoska naselja u kojima se stanovnistvo bavi ratarskom i stocarskom proizvodnjom.Reljef omogucava daljii razvoj grada.Imao je veliki uticaj na izgradnju i razmjestaj naselja, omogucio je izgradnju stambenih i drugih objekata posebno u dijelu grada koji je obuhvacen urbanisticnim planom. S obzirom na reljefne karakteristike, Banja Luka je kombinacija ravnicarskog i dolinskog grada.Ravnicarski jer je izgradjen na ravni Banjaluckog polja, a dolinski jer je uokviren brdima koja se blago uzdizu iznad ravni kotline.

Geoloske i seizmicke karakteristike:

Podrucje grada predstavlja "zavalu Vrbasa".To je tercijarni basen kojeg presjeca Vrbas. Geoloske karakteristike mogu se pratiti kroz geolosku gradnju nizih dolinskih strana Vrbasa, posebno na zapadu gdje postoje aluvijalne terase kao i rubna uzvisenja ovog basena.U Banja Luci se moze izdvojiti seizmogeni Blok cije je prostranstvo odredjeno tackama: na jugu Bronzani Majdan-Han Kola,Na sjeveru Gradiska, na zapadu Omarska i na istoku Klasnice.