| Cetinje, vijekovna prijestonica
Crne Gore, danas je duhovni i kulturno-umjetnički centar
obnovljene države. To je mjesto istorijskog i nacionalnog
identiteta, pamćenja i trajanja Crne Gore.
Dobilo je ime po
rijeci Cetini koja je, vjerovatno u XVII vijeku napustila
površinski tok i nestala u nekom od brojnih ponora. Nalazi se na njenom jugozapadnom dijelu između Boke Kotorske na zapadu, Budvanske rivijere na jugu, basena Skadarskog jezera i Zetsko-Bjelopavlićke ravnice na istoku, Nikšićkog polja i Bijelih rudina na sjeveru. Cetinjska regija se može globalno podijeliti na tri veće prostorno izdvojene cjeline: • Katunska površ ili Katunski krš, • Planinski vijenac Lovćena i njegova kontinentalna podgorina i • Zapadni obod Skadarskog basena. Prema popisu iz 2011. godine, Cetinjska opština ima 16.757 stanovnika od čega u gradu živi 14.166 a u okolnim selima 2591 stanovnik. Prosječna nadmorska visina Cetinja je 672 m. Zahvaljujući blizini mora (8km vazdušne linije) i Skadarskog jezera (14 km) klima na Cetinju je umjereno kontinentalna. Prve ljudske zajednice na prostoru Cetinjskog polja postojale su još prije 12 000 godina. Najstariji poznati trag tih staništa potiče iz pećine Koronjine, površine oko 15 metara kvadratnih, a nalazi se u bližem zaleđu Cetinjskog polja. Cetinjsko polje su u kasnijem periodu naseljavali slobodni seljaci i pastiri zetske vlastele . Do XIV vijeka naseljavali su ga i bogumili. Na pojam Cetinje nailazimo sredinom XV vijeka. U jednom dokumentu iz 1440. godine u kojem se govori o Tudoru Nenoja Ivanova sa Cetinja koji izjavljuje „da duguje Luki Pautinovu četiri perpera i deset groša za pancirnu košulju“. Po ovom ovom dokumentu se vidi da je toponim Cetinje postojao sredinom XV vijeka, neovisno od seoskih naselja po rubu Polja. Ivan Crnojević (1427-1490 – gospodar Crne Gore od 1465 do 1490) je izabrao podlovćenski dolac kao lokaciju za svoj novi grad, ne iz oduševljenja sa njegovom bujnom prirodom i pitomom klimom, već kao azil pred turskom najezdom. Utemeljenje Cetinja označilo je kraj srednjovjekovne zetske i početak nove crnogorske istorije a 1482. godina se smatra godinom osnivanja grada. Posljednji vladar iz loze Crnojevića, Ivanov sin Đurađ (rođen oko 1454. godine-vladao Crnom Gorom od 1490 do 1496 - kada mora da napusti Crnu Goru po naredjenju turskog sultana, odlazi za Mletke a početkom XVI vijeka gubi mu se svaki trag), osniva na Cetinju štampariju, prvu među Južnim Slovenima, koja je u toku 1493. godine zapošljavala osam radnika. Istorijska uloga Cetinja i Cetinjske mitropolije doživljava novi uzlet početkom XVIII vijeka, kada Crnogorci uz politički oslonac na pravoslavnu imperiju, carsku Rusiju, prave planove za stvaranje samostalne i nezavisne države. Ton tom vremenu daje i snažna ličnost vladike Danila Petrovića (rođen 1670- vladao Crnom Gorom od 1697 do 1735. kada je 11.01. umro), tvorca misli o slobodi i nezavisnosti Crne Gore, rodonačelnika dinastije Petrović Njegoš koji je i uspostavio političke odnose sa Rusijom. Grad se 1918. nalazio u sastavu Kraljevine SHS, 1943. SFR Jugoslavije i 1990. SR Jugoslavije. Crna Gora je nezavisnost proglasila 21. maja 2006. godine. Raznovrsnost kulturne baštine Cetinja, kroz koju se iščitava istorija ovog prostora, dokaz su o specifičnom kulturnom miljeu. Kulturna baština Cetinja je simbioza neprocjenjivih materijalnih i duhovnih vrijednosti urbanističko – arhitektonskih i kulturno umjetničkih vrijednosti, koje se međusobno prožimaju i uslovljavaju, čineći neraskidivo jedinstvo, tradicionalne i eklektičke arhitektura XIX vijeka, s jedne stane, i bogatstva Riznice Cetinjskog manastira, umjetničkih zbirki cetinjskih muzeja, knjižnog i dokumentacionog fonda cetinjskih biblioteka i arhiva, s druge strane. Sve je to uslovilo, da upravo na Cetinju budu smještene najznačajnije institucije iz oblasti kulturne baštine Crne Gore, što se može smatrati izvanrednim vrijednostima i potencijalima Cetinja. |
