BANJALUKA

Sa oko 300. 000 stanovnika, Banja Luka je najveći i najrazvijeniji grad u Republici Srpskoj. Grad se proteže uz obale rijeke Vrbas, a u nju se ulijevaju još tri Suturlija, Crkvena i Vrbanja, pa se, zato, slobodno može reci da Banja Luka leži na četiri rijeke! U ovom kraju, živjelo je veliko ilirsko pleme Mezeji. Tek 9. Godine nove ere, ove krajeve je osvojio rimski vojskovođa Germanikus. Tokom VI i VII vijeka ovo područje naseljavaju Sloveni.
Pod današnjim imenom Banja Luka se prvi put pominje 4. februara 1494. god. U Banjoj Luci su oduvijek živjeli pripadnici svih nacija i konfesija, a Srbi bili apsolutni većinski narod. Godine 1528. Banju Luku su okupirali Turci. Dana 31. jula 1878. god. shodno odluci velikih sila na Berlinskom kongresu, austrougarske čete zauzele su Banju Luku i njome vladale sve do novembra 1918. godine.
Tokom XVI i XVII vijeka, grad se, zbog strategijskog položaja dosta brzo razvija. Pocetkom XVII vijeka u Banjoj Luci, koja tada ima oko 20. 000. stanovnika proradila je p r v a kafana, znatno ranije nego u mnogim drugim evropskim gradovima. U to vrijeme u Banjoj Luci radi 400 trgovina, a grad ima oko 4. 000 kuca. Veliki požari 1688., 1724. i 1878. godine, nanijeli su ogromne štete Banjoj Luci. Kuga je gradom harala 1690., 1732 i od 1813. do 1818. godine.
Po zlu je ostala upamcena kuga 1732. godine. kada je umrlo oko 7. 000 stanovnika Banja Luke. Telefonsku vezu, Banja Luka je dobila 1869. godine, a 1873. Godine u rad je puštena prva željeznicka pruga, koja je povezivala Banju Luku i Dobriljin, u dužini od 104 kilometra. Sredinom 19. vijeka u Banjoj Luci je podignuta fabrika piva, ciglana, fabrika tkanina, izgradena je pilana, a ubrzo i prva hidroelektranaPoslije završetka Prvog svjetskog rata, Banja Luka postaje administrativni centar Vrbaske banovine. Tada se podižu monumentalne zgrade: Banski dvor, Banska uprava, Hipotekarna banka, Saborna pravoslavna crkva, zgrada Narodnog pozorišta, Doma zdravlja.
Banja Luka leži u tektonskoj uvali u podnožju Starcevice i Ponira u pravcu jugozapad-sjeveroistok, na nadmorskoj visini od 163 metra na 44 stepena i 96 minuta sjeverne dužine i 17 stepeni i 12 minuta geografske dužine. Srednja zimska temperatura je minus 8, a srednja ljetnja 21, 3 stepena Celzijusa. Ime Banja Luka je vjerovatno sintagma od starog pridjeva Banj (banov) i imenice luka, što znaci zemljište uz vodu.
U gradu od 1950. godine, egzistira Rukometni klub Borac koji je sedam puta bio šampion Jugoslavije i deset puta osvajač Kupa, a 1976. godine prvak Evrope, dok je 1991. godine osvojio Kup IHF-a (Evropske rukometne federacije). Bokserski klub Slavija bio je 1974. godine prvak države. Fudbalski klub Borac osvojio je 1988. Kup Jugoslavije, 1992. Mitropa Kup.
U Banjoj Luci je stasalo i u dresu Borca igralo preko dvadeset rukometnih i dvojica fudbalskih reprezentativaca Jugoslavije.
Bokser Marijan Beneš bio je amaterski i profesijonalni prvak Evrope, a Anton Josipovic olimpijski pobjednik u Los Andelesu 1984. godine. Takode grad je poznat i po odlicnim šahistima, kajakašima, košarkašima, biciklistima....
Banja Luka je dolazila, u odnosu na broj stanovnika, u red najsportskijih gradova Evrope.

<< nazad      nazad na vrh