TANKO CRIJEVO (INTESTINUM TENUE)

Tanko crijevo je najduži dio kanala za varenje koji se nastavlja direktno na želudac i pruža do debelog crijeva. Tanko crijevo je najduži dio probavne cijevi. Ukupna dužina tankog crijeva iznosi od 5 do 7 metara. Da bi ova dugačka cijev mogla da se smjesti u relativno malu trbušnu duplju, ona mora da se izuvija u veliki broj vijuga koje se slažu jedna na drugu i na taj način skraćuju dužinu same cijevi. Ove vijuge nazivaju se crijevne vijuge.
U tankom crijevu se pod dejstvom enzima crijevnog soka i enzima sadržanih u ćelijama crijevnog epitela dovršava varenje hrane, započeto u želucu i obavlja se apsorpcija hranljivih materija iz crijevnog sadržaja, dok nepotrebni ostaci bivaju potisnuti u debelo crijevo.


GRAĐA TANKOG CRIJEVA


Tanko crijevo je izgrađeno od četiri omotača. Idući od površine u dubinu to su: serozni, mišićni, podsluzokožni i sluzokožni.

Serozni omotač (tunica serosa) gradi visceralni list peritoneuma, koji obavija najveći dio tankog crijeva. Ispod seroznog omotača pruža se živčani supserozni splet , izgrađen od parasimpatičkih nervnih vlakana. Ova vlakna ubrzavaju peristaltičke pokrete crijeva i pojačavaju sekreciju crijevnih žlijezda.

Mišićni omotač (tunica muskularis) je izgrađen od dva sloja mišićnih vlakana, spoljnjeg uzdužnog i unutrašnjeg kružnog. Uzdužni sloj grade mišićna vlakna, oblika dugačkih, razvučenih spirala, koje obavijaju crijevo u smijeru suprotnom kretanju kazaljki na satu. Njihova kontrakcija dovodi do spiralnog kretanja crijevnog sadržaja (himusa) kroz crijevo. Kružni sloj je izgrađen od prstenastih mišićnih vlakana, koja svojom kontrakcijom vrše segmentaciju himusa i izvode peristaltičke pokrete crijeva.
Između uzdužnog i kružnog mišićnog sloja nalaze se ganglijske nervne ćelije i splet simpatičkih i parasimpatičkih nervnih vlakana koji zajedno formiraju plexus myentericus. Parasimpatička vlakna ovoga spleta djeluju na isti način kao i parasimpatička vlakna supseroznog nervnog spleta, ubrzavaju peristaltičke pokrete crijeva i pojačavaju sekreciju crijevnih žlijezda, dok simpatička vlakna djeluju antagonistički.

Podsluzokožni sloj (tela submukosa) labavo spaja mišićni omotač i sluzokožu. Ovaj sloj je izgrađen od rastresitog vezivnog tkiva, bogatog krvnim sudovima i živcima. Simpatička i parasimpatička nervna vlakna obrazuju u ovom sloju plexus submukosus.

Sluzokožni omotač(tunica mucosa) tankog crijeva pokazuje kružne Kerkingove nabore,koji se pružaju poprečno na uzdužnu osovinu tankog crijeva. Ovi nabori znatno povećavaju apsorpcionu površinu sluzokože i naročito su dobro razvijeni u jejunumu, gdje je apsorpcioni proces. Na sluzokoži tankog crijeva nalaze se milioni prstolikih izvrata sluzokože, visokih oko 1 mm, koji se nazivaju crijevne resice (villi intestinales). Oni daju sluzokoži somotast izgled i mnogostruko povećavaju njenu apsorpcionu površinu. U sastav crijevne rasice ulaze epitel i krzno.

Crijevna resica Limfni sudovi, mišićni sloj Sluzave opne Vena Arterija

U centralnom dijelu crijevne resice nalaze se: arterija, kapilarna mreža, vena (preko koje se vrši dalji transport apsorbovanih elementarnih struktura bjelancevina, ugljenih hidrata i masnih kiselina kratkog lanca), centralni limfni sud (putem koga se transportuju masti), nervna vlakna (porijeklom iz podsluzokožnog spleta), kao i glatke mišićne ćelije, koje omogućavaju kontraktivnost crijevne resice i pomažu cirkulaciju limfe. Na sluzokoži tankog crijeva nalazi se oko 180.000 crijevnih kripti (criptae intestinales), zvanih Lieberkühnove žlijezde. To su cjevasti uvrati sluzokožnog epitela, duboki oko 0.3 mm, koji svojim dnom dopiru do mišićnoc sloja, a vrh, na kome se nalazi otvor, leži između baze crijevnih resica.
Životni ciklus celija crijevnog epitela iznosi oko tri dana, popslije čega se epitelne ćelije crijevnih resica odkidaju od svoje osnove i odlaze u lumen crijeva, a regeneracija epitela odvija se na račun ćelija koje oblažu Lieberkühnove žlijezde.
U krznu sluzokože tankog crijeva, koje ispunjava središte crijevnih resica i prostor između Lieberkühnovih žlijezda, nalaze se usamljeni i udruženi limfni čvorovi.