SINTAKSIČKE JEDINICE

1. KOMUNIKATIVNE REČENICE ( =  rečenica u širem smislu) jeste, dakle, sintaksičko-komunikativna jedinica kojom se iskazuje cjelovita (završna poruka).
2. PREDIKATSKA REČENICA ( = rečenica u užem smislu). Terminom rečenice upotrebljenim u užem smislu imenuje se jezička jedinica formirana pomoću glagola u ličnom (finitnom) obliku upotrebljenog u funkciji predikata. Zato se takva jedinica može zvati predikatskom (ili finitnom) rečenicom. Predikatskom rečenicom označava se neka radnja, zbivanje, proces, stanje i sl. U nedostatku boljeg termina koji bi obuhvatio sva ova značenja, u lingvistici se kao t e h n i č k i   t e r m i n  (tj. kao riječ koja nije upotrebljena u svom svakodnevnom značenju) upotrebljava termin situacija. Zato se može reći da je predikatska rečenica (rečenica u užem smislu) jezička jedinica koja je formnirana pomoću predikata i koja označava neku situaciju.
3. ODNOS PREDIKATSKIH I KOMUNIKATIVNIH REČENICA - Ako se komunikativna rečenica sastoji samo od jedne predikatske rečenice, za nju se kaže da je po svom             s a s t a v u   prosta rečenica. A ako u sastav komunikativne rečenice ulazi dve ili više predikatskih rečenica, kaže se da je ona složena rečenica.
4. RIJEČ KAO SINTAKSIČKA JEDINICA - Najmanja ( = najniža i najuža) sintaksička jedinica je riječ. Za sintaksu to je e l e m e n t a r n a, tj. prosta nedjeljiva, nerasčlanjiva jedinica.
5. IDENTIFIKOVANJE GRAMATIČKOG OBLIKA MORFOSINTAKSIČKIH RIJEČI -Posmatrane po vrstama riječi morfološke kategorije izgledaju ovako:

• I m e n i c e  imaju dvije morfološke kategorije: padež (nominativ, genitiv...) i broj (tj. jedninu i množinu)
• P r i d j e v i  imaju sljedeće morfološke kategorije: rod (muški, ženski, srednji), broj (jednina, množina), padež (nominativ, genitiv...)vid (određeni, neodređeni), stepen poređenja (pozitiv, komparativ, superlativ)
• G l a g o l i  imaju sljedeće morfološke kategorije: glagolski oblik (prezent, perfekt, futur), kategoriju potvrđenosti odnosno odričnosti, lice (prvo, drugo, treće) i broj (jednina, množinu)

6. KONSTITUENTSKE I POMOĆNE RIJEČI

• Konstituentske su one riječi koje označavaju bića, predmete, svojstva, situacije i sl. i zahvaljajući tome predstavljaju  l e k s i č k o  j e z g r o konstituenata sintaksičkih jedinica. Takve riječi su imeničke riječi, pridjevske riječi, priloške riječi i glagoli.
• Pomoćne riječi se upotrebljavaju uz sintaksičke jedinice da konkretizuju njihove funkcije i odnose i obilježe i istaknu razna gramatička značenja. Takve riječi su prijedlozi, veznici i rječice.

HOME