''S vremena na vreme u retkim intervalima, veliki duh otkrića pohodi zemlju da bi saopštio tajnu koja će unaprediti čovečanstvo. On odabira najsposobnijeg, najzaslužnijeg i šapuće mu tajnu na uvo. Kao blesak svetlosti dragoceno znanje dolazi. Kad uhvati skriveno značenje srećnik vidi magičnu promenu... Čuda koja on vidi, mada udaljena u vremenu , desiće se. On to zna, nema ni trunke sumlje u njegovu umu, u svakom vlaknu tela on oseća – to je Velika ideja.'' 

Nikola Tesla

 

   
Najveći srpski naučnik i jedan od najvećih fizičara svih vremena.

 

  Rođen je 10. jula 1856. godine u pograničnoj oblasti austrijske monarhije - Lici u malom selu Smiljanu (sedam kilometara sjeverozapadno od Gospića). Lika je bila pod upravom Vojne krajine još od 16. vijeka, pa je stanovništvo živjelo vojničkim životom – branilo je granicu od Turaka ali i sudjelovalo u ratovima širom Evrope. Porodica Tesla potiče iz mjesta Radučea, sela na pola puta između Gospića i Gračaca, ispod najviših vrhova Velebita. Otac Milutin bio je pravoslavni sveštenik. Majka Đuka potiče iz ugledne svešteničke porodice Mandića.

 

  Osnovnu školu učio je u Smiljanu i Gospiću, gdje je završio i nižu gimnaziju. Višu gimnaziju pohađao je u Rakovcu kod Karlovca. Sklonost i talenat za tehniku naveli su njegove profesore da ga preporuče za studije prirodnih nauka. To je bilo u suprotnosti sa željama njegovog oca, ali ipak 1877. dobija od roditelja dozvolu da u Gracu upiše Tehničku visoku školu (hemijsko-tehnološki fakultet). U toku druge godine studija posvećuje se teorijskom razmatranju električnog motora bez kolektora zbog čega zanemaruje studije i gubi stipendiju. Studije nastavlja u Pragu.

 

  Ne želeći da bude dalje na teretu porodice, odlučuje dase zaposli i 1881. godine odlazi u Budimpeštu i dobija mjesto u telefonskoj kompaniji gdje uspješno radi kao vodeći inženjer na projektovanju i instalaciji šeste telefonske centrale u Evropi. U Budimpešti se Tesla teško razboleo, dospjevši u stanje nervne preosjetljivosti. Oporavlja se neočekivano uspješno i nastavlja rad na indukcionom motoru. Februara 1882. godine, u šetnji parkom, iznenada dolazi do njegovog rješenja na bazi obrtnog magnetnog polja.

 

  Sa preporukom poslodavca odlazi u Pariz da radi u Edisonovoj kompaniji. Tamo radi na prepravkama Edisonovih mašina, čime stiče ugled velikog stručnjaka. U tom periodu već je imao razrađenu ideju  indukcionog motora i pokušavao je da pronađe nekoga zainteresovanog za taj projekat. Posao ga odvodi u Strazbur, gdje nastaje prvi model elektromotora.

 

  Shvativši da u Evropi neće uspjeti da realizuje svoj pronalazak, 1884. godine odlazi u SAD. Sa preporukom inženjera Bečerola, stiže u Njujork i odlazi pravo Edisonu. Očekivao je podršku od ovog velikog pronalazača. Međutim, ovaj ne shvata prednost naizmjenične nad jednosmjernom strujom, pa dolazi do nesporazuma između njih dvojice. Da bi dosao do polaznog kapitala patentira nekoliko otkrića iz područja regulatora lučnih lampi i regulatora dinamo-mašina jednosmjerne struje. Sa partnerom otvara ''Teslinu električnu kompaniju'' i otvara laboratoriju u kojoj realizuje svoje zamisli o polifaznom sistemu naizmjeničnih struja i isprobava indukcione i sinhrone motore, generatore,transvormatore... Od osnivanja kompanije do prve serije podnijetih patenata i novog sistema proizvođena, prenošenja i korišćena električne energije na bazi naizmjeničnih struja proteklo je samo par mjeseci. Oktobra 1887. podnosi seriju patenata koji su označili početak druge električne revolucije. Uslijedila je primamljiva ponuda pronalazača i finansijera Vestinghausa za saradnju. Vestinghaus je sa prihvatio Tesline ideje sa potpunim povjerenjem i odigrao ključnu ulogu u praktičnoj realizaciji Teslinog sistema. U saradnji sa inženjerima ''Vestinghausa'', tesla radi na konstrukciji generatora za hidrocentralu na Nijagarinim vodopadima, gdje je prvi put u svijetu ostvaren polifazni sistem velikih razmjera.

 

  Devedesetih godina prelazi na novo područje naizmjeničnih struja – na struje visokih frekfencija. Otkriva nepoznate osobine ovih struja – da se sa porastom frekfencije lakše transformišu, i da ''lakše'' prolaze kroz slobodni prostor. Radi danonoćno, prezentuje nove patente i drži predavanja u Americi i Evropi. Posebnu pažnju posvetio je prostiranju struja visokih frekfencija kroz slobodni prostor, što je postavilo osnove radija na čemu je radio i italijanski naučnik Markoni, mada je sva slava nezasluzeno pripala ovom drugom.

 

  Krajem devedesetih sagradio je veliku eksperimentalnu radio-stanicu na platou Kolorado Springsa. Tamo razvija aparaturu za selektivni prenos poruka korišćenjem višefaznih primo-predajnika. Ova tehnika našla je praktičnu primjenu tek u najnovije vrijeme. Njegov eksperimentalni model iz tog perioda predstavljao je primjer buduće klase robota koji će o nekim svojim odlukama moći sam odlučivati.

 

  Po povratku iz Kolorado Springsa svojim idejama i vizija, potpuno se udaljava od vremena u kojem živi toliko da postaje neshvatliv lajicima ali i stručnjacima. Veliki udarac za njega predstavljala je odluka jednog od najbogatijih ljudi Amerike, Morgana, da obustavi finansiranje izgradnje svjetske radio-stanice. Zbog nedostatka finansijskih sredstava prelazi na druga područja istraživanja, prvenstveno na bežični prenos energije.

 

  Na polju mašinstva okreće se istraživanju nove turbine bez lopatica, ideje koju nosi još od djetinjstva. Bila je to još jedna orginalna, zapanjujuće jednostavna aparatura koja je mnogo obećavala. Za nekoliko godina Tesla je razradio više modela turbina i pumpi, raznih elemenata kao što je hidraulična dioda, orginalnih aparata za mjerenje brzine toka fluida... Sve ovo omogućilo mu je da se izdržava ali ne i da stvori značajna finansijska srestva za dalji rad na velikim projektima. Polako ga stižu godine i starost, smjenjuju se zakasnela priznanja i razočarenja. Nekoliko zlatnih medalja i počasnih doktorata dobija na vrhuncu slave. Godine 1917. dobija Edisonovu medalju, najveće američko naučno priznanje. Bio je kandidat za Nobelovu nagradu ali špekuliše se da ju je odbio. 1936. slavi se njegov osamdeseti rođendan u Jugoslaviji ali i u više mjesta u svijetu. Umro je na pravoslavni Božić, 7. januara 1943. godine u hotelskoj sobi. Otkriven je tek dva dana kasnije, jer je na vrata stavio poruku da ga ne uznemiravaju. Ta činjenica ostavlja prostora raznim špekulacijama o sudbini njegovih bilježaka.

 

  Tesla, za koga su mnogi pisali da je mogao biti jedan od najbogatijih ljudi na svijetu, veći dio života proveo je u nemaštini. Iz njegove laboratorije sačuvan je samo mali broj instrumenata kojima se nekada služio. Nijedna od njegovih mašina nije pronađena u ostavštvini koju je po njujorškim hotelima sakupio njegov nećak Sava Kosanović. Danas se njegove bilješke, kao i njegova urna čuvaju u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.

 

  Sudbina nekih njegovih zabilježaka prekrivena je velom misterije. Nezvanično, u Americi na nekim od njih radi par hiljada naučnika.