ZNAMENITOSTI GRADA

Banska palata, reprezentativni objekat izgrađen za potrebe Kraljevske banske uprave Vrbaske banovine, građen prema projektu autora Jovanke Bončić, Anđelije Pavlović, Jovana Rankovića, Petra Gačića i Dušana Simića, koji je razradio inženjer Nikola Fedorov iz Beograda. Građena je od 27. avgusta 1930. do jeseni 1931. godine. Radove je izvodila firma "Crnić" iz Zagreba. Banska palata je imala 150 soba za administrativno-upravni aparat Banovine, koji je u zgradu uselio 24. novembra 1931. godine. Osvještana je 1. decembra 1931. godine.
Dekorativne radove, jedan metar visoke kapitele i fine ukrase na fasadi, izvodio je vajar Rudolf Špigler iz Zagreba, od maja do jula 1931. godine.

Kafe "Balkan", reprezentativni banjalučki restoran i kafana. Gradila ga je Srpska pravoslavna opština na zemljištu na kojem se nalazila Srpska čitaonica. Građen je od 1891. do 1902. godine. U prizemlju se nalazila kafana, a na spratu sobe sa prostorijama za sastanke. Dugogodišnji zakupac "Balkana" bio je ugostitelj Niko Uzunović. Osim dobre hrane i pića, "Balkan" je nudio i domaće i strane dnevne i sedmične novine i časopise, a u njemu su održane i brojne kulturne manifestacije. Arhitektonski izgled "Balkana" značajno je uticao na gradnju zgrada u Gospodskoj ulici. Zajedno sa zgradom Bogoslovije i kućom apotekara Roberta Bramera, srušen je 1930. godine radi izgradnje Banske palate.

Hotel "Palas", građen od 1931. do 1933. godine na mjestu srušene džamije Sijamije, prema projektu arhitekte Dionisa Sunka iz Zagreba. Predstavljao je savremeni ugostiteljski objekat sa 61 sobom, 8 kupatila, 10 banja (koristili ih građani Banjaluke), centralnim grijanjem, restoranom sa muzikom, garažama, servisnom radionicom i kino dvoranom. U toku 1935. godine adaptirano je potkrovlje i pretvoreno u sobe. Višegodišnji zakupac "Palasa" bio je Milorad Milkan Gojić. Snimljeno 1933. godine, uoči otvaranja.

Hotel "Bosna", staro zdanje na mjestu današnjeg istoimenog hotela. Kao konačište sa gostionicom spominje se još 1875. godine. Poslije 1895. godine, prema projektu Eberharda Wayanda, vlasnik Anton Mercl dogradio je jedan sprat, a Banjaluka je dobila prvi reprezentativni hotel.
Sljedeći vlasnik, Emeriko (Mirko) Paskolo, dogradio je 1931. godine drugi sprat. Hotel je modernizovan, imao je oko stotinu soba sa toplom i hladnom vodom, kafanu i restoran, ljetnu baštu, staklenu terasu, garažu za automobile i mehaničku radionicu. Hotel "Bosna" predstavlja značajnu instituciju u društvenom i kulturnom životu Banjaluke. Hotel je porušen nakon zemljotresa 1969. godine. Snimljeno prije 1931. godine.

Sahat kula, obnovljena nakon zemljotresa, kada joj je vraćen prvobitni oblik sa dva prozorska okna. Porušena 1993. godine. Snimljeno 1977. godine sa Elektro fakulteta.

Banski dvori, građeni su od 31. marta 1931. do 8. novembra 1932. godine, kada su osveštani i svečano otvoreni. Građeni su po projektu autora Jovanke Bončić, Anđelije Pavlović, Jovana Rankovića, Petra Gačića i Dušana Simića, koji je razradio inženjer Nikola Fedorov. Radove je izvodio građevinski preduzimač Kosta Šijački iz Beograda. Banski dvori imali su koncertnu salu, salu za sjednice i prijeme, vijećnicu, banov stan, apartman za visoke goste i ostale prateće prostorije.
Skulpture "Jugoslavija", po dvije iznad svakog od tri ulaza, visoke po dva i po metra, izvajao je od bijelog francuskog cementa Đorđe Jovanović, vajar iz Beograda. Skulpture su postavljene sredinom 1932. godine.
Isti vajar isklesao je u italijanskom mermeru i oktobra mjeseca 1931. godine u svečanoj sali postavio poprsja kralja Aleksandra i kraljice Marije u prirodnoj veličini.
"Likorezci" Alojz Duhač i Franc Kulman izradili su i na čeonoj fasadi, ispod glavnog vijenca, sredinom 1931. godine postavili reljefnog dvoglavog orla. Orao je skinut i nestao aprila mjeseca 1941. godine.

Saborna crkva Svete trojice izgrađena je na mjestu zvanom Jabučik (Jabučište), prema projektu arhitekte Dušana Živanovića iz Beograda. Građena je u vremenu od 27. septembra 1925. do 5. novembra 1928. godine. Radove je izvodilo preduzeće "Til i Šimić" iz Slavonskog Broda.
Uređenje enterijera započelo je 1938. godine. Ornamentiku su radili umjetnici Jovan Bijelić, Veljko Stanijević i Svetislav Stral, a freske i ikone živopisali umjetnici Jaroslav Kratina i Petar Suhačev. Plan za ikonostas, ustolovanije i polilej izradio je arhitekta Grigorije Samojlov iz Beograda, a radove izvodili majstori umjetničke radionice Dragoja Barca iz Beograda.
Osveštana je na Spasovdan, 18. maja 1939. godine. Kum crkve bio je ban Svetislav Tisa Milosavljević.
Teško je oštećena 12. aprila 1941. godine u vazdušnom napadu njemačkih aviona i minirana avgusta 1941. godine po naredbi ustaških vlasti. Danas se na mjestu Saborne crkve Svete trojice gradi Hram Hrista Spasitelja.  

Saborna crkva Svete trojice, građena od 1962-67 godine, a konačno dovršena i osveštana 1972. godine. Upravna zgrada sa crkvenom salom i bibliotekom dovršena je 1990. godine. U kripti hrama počivaju mošti episkopa banjalučkog Platona i mitropolita banjalučkog Vasilija.

Spomenik palim Krajišnicima na Šehitlucima. Rad Antuna Augustinčića. Otkriven 26. jula 1961. godine.