Najveće skupove zvezda, kojih može biti i više stotina miliona, nazivamo galaksijama. Astronomi procjenjuju da postoji oko 125 biliona galaksija u svemiru. Sve te zvezde su povezane gravitacionim silama pa zbog toga imaju zajedničko kretanje. Za nas je najznačajnija naša galaksija pod nazivom Mliječni Put. Pri vedrom vidi se struktura koja liči na razređen oblak. To je u centralni deo naše Galaksije koja ima oko 100 milijardi zvijezda. Razmere naše Galaksije su: prečnik je oko 100.000 gs a debljina oko 10.000 gs i spada u klasične spiralne galaksije u svemiru. Naš Sunčev sistem se nalazi na oko 32.000 gs od centra galaksije i okreće se oko njega brzinom od 230 km/s. Pri toj brzini Sunce napravi pun krug oko centra za 200 miliona godina. Pored zvijezda i planeta, galaksije sadrže oblake zvijezda, atomskog vodonika, molekularnog vodonika, kompleksnih molekula u čijem su sastavu vodonik, azot, ugljenik, silicijum i drugi elementi.
 Osim naše Galaksije u svemiru postoje mnoge druge galaksije koje se međusobno razlikuju i po obliku i po veličini. Edvin Habl je 1925. godine napravio klasifikaciju svih galaksija. Prema njegovoj podeli sve galaksije smo podelili na četiri tipa: eliptične, sočivaste, spiralne i nepravilne.  
Eliptične galaksije imaju oblik spljoštenog sferoida i obrću se oko svoje ose vrlo sporo. Zbog svoje vizuelne sličnosti posmatrač ih lako možu pomešati sa loptastim zvijezdanim jatom. Eliptične galaksije se međusobno mogu razlikovati po obliku spljoštenosti: od loptastog do elipsoidnog oblika. Te razlike se obeležavaju brojevima od 0 do 7. Tako da zvezda oznake E0 ima sferan a E7 pljosnat oblik. U svom sastavu sadrže stare zvijezde, praćene sa malom količinom prašine i gasova i sa nekoliko novoformiranih mladih zvijezda. Prema veličini mogu biti vrlo različite od patuljastih kao što je M 32, do džinovskih galaksija. Lep primer je galaksija NGC 6186 koja ima deset biliona zvezda.  Ove galaksije čine oko 25% svih postojećih galaksija. Eliptične galaksije su građene uglavnom od crvenih i žutih zvijezda, giganata i patuljaka, ali nedostaju plavi i bijeli suprgiganti. Gasa gotovo da i nema u eliptičnom galaksijama pošto su ga usisale zvijezde. Zvijezde su uglavnom veoma stare (10¹⁰ godina). Sjaj eliptičnih galaksija lagano opada od centra ka periferiji. Ove galaksije ako uopšte rotiraju to čine veoma sporo.
 Spiralne galaksije u koje spada i naša galaksija, Mliječni put, čine vrlo sjajne i spljoštene galaksije. One spadaju u najljepše tvorevine koje se mogu vidjeti na nebu. Sastoje se od sjajnog  jezgra iz kojeg izviru dugi kraci savijeni u spiralu. Ali ovako izgledaju samo ako se posmatraju "odozgo" (kada ravan njihove rotacije posmtramo pod pravim ili nekim slicnim uglom). Gledano sa strane vidimi se disk sa uočljivim jezgrom dok duž ekvatora celog diska prolazi pruga tamne materije. Ove galaksije obiluju plavim i belim supergigantima. Opšta karakteristika im je da iz centralnog dela izlaze dva ovalna kraka koja se nalaze suprotno jedan od drugog. U spiralnim kracima dominiraju vrele zvezde, Cefeide, superdžinovi, rasejana jata i oblaci međuzvedanog gasa i prašine. Masa im se kreće od 10 na 8 pa do 10 na 11 Sunčevih masa. Oko galaktičke ravni se obrnu za nekoliko miliona godina. Najbrojnije su od svih galaksija i čine 62% svih galaksija u svemiru. Spiralne galaksije možemo podeliti na: obične (normalne) galaksije i barirane (prečkaste spiralne galaksije) Često oblasti koje sadrže blještave mlade zvijezde su grupisane u spiralne krake mogu biti uočeni kako kruže oko galaksije. Kraci su posebno zanimljiva priča jer su izgleda mnogo postojaniji nego što bi se na prvi pogled reklo. Kako se zvijezde bliže jezgru, brže se kreću od onih koje su na daljim orbitama trebalo bi da se kraći sve više uvijaju (namotavaju) dok se konačno ne stope u jedinstven disk. To se međutim ne dešava. Rješenje ove zagonetke ponudila je interesantna teorija po kojoj su kraci samo veća koncentracija zvijezda, ali  oni se ne sastoje uvijek od  istih zvijezda. Zvijezde zapravo prolaze kroz krake, zadržavajući se u njima nešto duže jer njihov izlazak iz kraka usporava gravitacija zvijezda koje su iza njih (onih koje tek sto su ušle u krak). To znaci da se zvijezde u ovim galaksijama ne kreću konstantnom brzinom: kad se priblizavaju kraku kreću se ubrzano, a kad izlaze idu polako.Ove promene brzina u spiralnoj grani dovode do gomilanja ogromnih oblaka gasova duz unutrasnjosti grana. Ponekad su pritisci u ovom oblacima dovoljno veliki da se u njima rode zvijezde. Na snimcima spiralnih galaksija mogu se u granama vidjeti svijetle magline - zvijezdana porodilišta. Obične spiralne galaksije obeležavaju se slovom S. U zavisnosti od galaktičkog ispupčenja i razvijenosti krakova mogu se podeliti na tri podgrupe koje se obeležavaju: Sa, Sb i Sc. Tip Sa ima njviše istaknute spirale i ispupčenje, dok Sb ima slabije detalje a Sc ima najmanje istaknute krakove (spirale) i središte. Tipični primerci Sb podgrupe su galaksije Andromeda M 31, naša Galaksija i glaksija M 81.Barirane (prečkaste) spiralne galaksije obeležavaju se slovom SB. Prepoznatljiva prečaga koja prolazi kroz jezgro galaksije je njihova glavna odlika. Podtipovi ovih galaksija obeležavaju se simbolima SBa, SBb i SBc što zavisi od dužine prečage i stepena razvijenosti krakova.
Nepravilne galaksije čine posebnu grupu koje nemaju nikakvu simetriju niti uobičajene znakove ostalih galaksija. Masa im je mala i slabog su sjaja. Njihov nepravilni oblici nameću zaključak da nemaju rotaciono kretanje i da su uronjene u međuzvezdanu materiju. U njima postoji veliki broj plavih zvezda što znači da su to mlade zvezde koje se formiraju.. Označavaju se simbolom Ir i u ukupnom broju svih galaksija učestvuju sa 3%. Tipičan primerak ove vrste galaksije je Veliki i Mali Magelanov oblak, sateliti naše galaksije udaljeni od nas oko 150.000 gs. Obično se nalaze u blizini velikih galaksija i njihov izgled je vjerovatno rezultat sudara sa mnogo većim galaksijama. I među nepravilnim galaksijama uočavaju se neke specifičnosti po kojima se one dijele na dve potklase. Potklasa II su sjajnije, imaju složenu strukturu i u nekim od njih se naslućuju tragovi spiralnih krakova. Obično se ove galaksije nalaze u parovima što bi moglo da govori o nekadašnjim spiralnim galaksijama čiji oblik je narušen međusobnim gravitacionim dejstvom.
Prstenaste galaksije nastaju kada se mala galaksija sudari sa jezgrom spiralne galaksije. Na vanjskim ivicama novih, kombinovanih galaksija nastaje snažan prsten sastavljen od mnoštva zvijezda. Teleskop Hubble otkrio je više prstenastih galaksija nego što su naučnici očekivali, ukazujući na mogućnost galaktičkih sudara.
Skoro sve galaksije imaju tendeciju okupljanja u jata galaksija. Do sada je poznato preko 3.000 takvih jata. Naša galaksija se nalazi u relatvno malom galaktičkom jatu sa još 33 galaksije i naziva se Lokalna grupa. Njena veličina je oko 7 miliona gs. Postoje daleko veća galaktičaka jata. Jedno od najvećih jata za koje mi znamo, nalazi se u sazvežđu Berenikina Kosa. To jato ima preko 30.000 galaksija. Sva ova jata galaksija zajedno sa svom materijom i energijom čini galaktički skup pod nazivom Metagalaksija. Predpostavlja se da u njoj ima oko 10 milijardi galaksija čija masa iznosi oko 10 na 15 masa Sunca.
Posmatrajuci galaksije i mereci njihove udaljenosti od nas, tj. od Mlecnog puta, naučnik Edvin Habl je primetio da sa daljinom opada gustina galaksija, tj. da je u nasoj blizini koncentracija galksija veca, da se u blizini nase galaksije na okupu nalazi vise drugih. I u drugim delovima kosmosa mogu se otkriti skupovi galaksija koje se nalaze u nekoj gravitacionoj vezi. Jednostavno, galaksije žive svoj život u jatima. Jato kome pripada naša galaksija naziva se Lokalno jato (Local Group), a naziva se još i Lokalna grupa.U Lokalnom jatu dominiraju svojom velicinom M31 i nas Mlecni put. To su pravi giganti među susjednim patuljastim satelitima. Najpoznatiji pratioci Mliječnog puta su Veliki i Mali Magelanov oblak (za koje se znalo i pre pronalaska teleskopa), a najpoznatiji sateliti M31 su galaksije M32 i M110. To zapravo znači da u okviru Lokalnog jata postoje dva podsistema ili podgrupe okupljene oko dve glavne galaksije. Treći veliki član Lokalnog jata (iako dosta manji od prethodno pomenutih) je galaksija u Trouglu, M33. Izgleda da je ova galaksija na samoj granici gravitacionog uticaja M31. I M33, čini se, ima svog pratioca. To je patuljasta galaksija LGS 3.Izgleda da Lokalno jato nije stabilan skup i verovatno je u prošlosti pretrpio znacajne promjene. Pretpostavlja se da su galaksije danas okupljene oko eliptične Maffie 1 nekada pripadala našoj grupi galaksija. To opet znači da i među bliskim jatima postoji međusobni gravitacioni uticaj i da će se razmjena galaksija nastaviti i u budućnosti. Isto tako i unutrašnja struktura jata nije stabilna i neki astronomi predviđaju sudar naše galaksije sa M31 nakon čega bi nastala gigantska eliptična galaksija.
Lokalna grupa je član Lokalnog megaoblaka. Najbliži oblak je Virgo oblak, koji sadrži hiljade galaksija. Virgo oblak je u blizini centra Lokalnog megaoblaka, i njegovo gravitaciono djelovanje na Lokalnu grupu čini da grupa mnogo sporije opada nego što bi ekspanzija svemira to normalno zahtijevala. Raspored oblaka i megaoblaka nije svugdje u svemiru isti. Megaoblaci koji su sačinjeni od desetina hiljada galaksija su rasporedjeni u duge niti, a one su opet raspoređene oko velikih praznina.Veliki zid, galaktička nit koja je otkrivena 1989. godine, proteže se na oko pola biliona svjetlosnih godina svemira.
Najudaljenije poznate galaksije su plave zbog toplote mladih zvijezda koje sadrže. Posmatranje tih galaksija sa Zemlje je teško zbog svjetlosti i radijacije koje su većinom plave ultraljubičaste, a ultraljubičasta svetlost je blokirana najviše Zemljinom atmosferom.
Zvijezde i gasni oblaci kruže oko centra galaksije. Astronomi vjeruju da se većina galaksija rotira oko crne rupe, objekta koji sa velikom gravitacionom silom sve privlači, čak i svetlost. Period rotacije traje više od 100 miliona godina. Istraživanje svemira je bazirano na optičkim istraživanjima. Do većine otkrića o svemiru došlo se zahvaljujući postojanju vodoničnih oblaka koji zrače elektromagnetno zračenje.

                                                                                                                                                                                                                                                         Autor: Dean Mihajlović

Sajt je urađen u rezoluciji 1024x768

    "Znanje.org" ne odgovara za sadrzaj pojedinacnih stranica.