GEOGRAFIJA
Švedska je najnaseljenija zemlja Sjeverne Evrope i treca po velcini. Ona se
nalazi u istocnom dijelu Skandinavskog poluotoka. Granici na zapadu sa
Norveškom, na sjeveroistoku sa Finskom, dok na istoku izlazi dugim i dobro
razudenim obalama na Balticko more i Botnicki zaliv. Švedska ima površinu od
449.964 km kvadratnih i oko 9,1 miliona stanovnika. Gustoca naseljenosti je 20
stanovnika po kvadratnom kilometru. Švedska je etnicki homogena, jer Švedani
cine 91% ukupnog stanovništva. Glavni grad je Stockholm sa oko 1,5 miliona
stanovnika. Vrste vegetacije je tundre-oblasti lišajeva, mahovina, zakržljalog
grmlja.
Reljef i vode
Vise od 15% ukupne teritorije Svedske je pokriveno vodom, sa oko 30 glavnih
rijeka i oko 90 000 jezera ( 8% Svedske je pokriveno jezerima), ukljucujuci i
jezero Vanern, najvece jezero zapadne Evrope (povrsina oko 5 546 km2). Rijeke su
pretezno planinske, sa vodopadima i brzacima, vecina izvire u skandinavskom
planinskom lancu, tece koritima nastalim fluvio-glacijalnom erozijom (koritima
glecera iz ledenog doba) i ulijeva se u Botnicki zaliv i Balticko more. Neke od
najvecih rijeka su Klar, Muonio, Dal, Jeta, Umea, Lulea, a od jezera Vener,
Beter, Jelmar, Stor, Siljan, Torne Tresk i Hornavan. Zbog brojnih vodopada i
brzaka , rijeke su neplovne ,dok je splavarenje redovno prisutno u ljetnoj
polovini godine.Za vodeni saobra}aj od velikog su znacaja jezera:V Svedska je
smjestena na geoloski veoma stabilnom evroazijskom dijelu kopna. cetvrta po
velicini evropska drzava, prostire se na gotovo 500 000 km2. Granica sa
Norveskom koja je utvrdjena 1751., duga je 1 619 km. Kako je dio skandinavskog
poluostrva, obalna strana je duga 2 500 km. Svedska se prostire pravcem
jug-sjever u duzini od 1600 km pa se u tome izdvajaju tri regije: Norrland
(sjeverna zemlja), Svealand i Gotland, i 25 provincija. Dvije juzne regije
dobile su ime po plemenima koja su ranije tamo zivjela, Svedi i Goti. Najjuzniji
dio zemlje, Skane, nastavak je najplodnijih polja Danske i sjeverne Njemacke.
Sjevernije su sumoviti, visi predjeli sa manje plodnom zemljom, Smaland. Ostatak
juzne Svedske sastoji se od naizmjenicnih stjenovitih poljskih predjela i jezera
koja su najtipicnija u podrucju izmedju Stokholma i Geteborga. Sjevernije od
ovog pojasa je granicno podrucje koje odvaja juznije regije od Norrlanda, regije
koja obuhvata 3/5 sjevernog dijela Svedske, brezuljkasto-planinsko podrucje,
sumovito i ispresijecano velikim rijecnim dolinama. Dalje na sjeveru su bazeni
ruda olova i cinka regije Vasterbotten, i velika nalazista zeljezne rude Kiruna
i Gallivare-Malmberget. Na tom podrucju su najznacajnije zalihe Svedskog granita
i kristalastog skriljca. Zapadna granica između Svedske i Norveske uglavnom
prati skandinavski planinski lanac, nastao u tercijaru ( prosjecna nadmorska
visina 1000-2000m, sa najvisim vrhom Kebnekaise 2111m), iz koga izviru sve vece
rijeke Svedske. Iz perioda kambrija i silura, datiraju krecnjacke naslage na
zaravnima ostrva Oland i Gotland u Baltiku, i na jos nekim drugim mjestima
centralne i juzne Svedske. Tokom nekoliko era, Skandinavija je bila pokrivena
ledom. Posljednje ledeno doba je zavrseno prije 10 000 godina, pa su tezina i
pokretanje ledenih masa formirali reljef. anern,Vattern,Hjalmaren,Malaren.
Balticko more i Botnijski zaliv na istoku Švedske stvaraju dugacku obalu, što
utice na klimu. Na zapadu, na granici sa Norveškom nalaze se Skandinavske
planine. Južni delovi Švedske se uglavnom sastoje od poljoprivrednih podrucja,
gde je i gustina naseljenosti najveca. Ostalu teritoriju uglavnom zauzimaju
šume.
Švedska klima je temperirano vlažna. U
južnim delovima zemlje klima je toplija, a severno od Melarena je sve hladnija.
Švedska ima uglavnom blagu klimu. Zime su hladne a leta sveža. S obzirom da se
Švedska nalazi na severu, klima je relativno topla zahvaljujuci toplote koja
dolazi iz Golfske struje.
Na severu Švedske, gde ima visokih planina, klima je uglavnom subarticka, a na
najvišim vrhovima polarna.
|
|
|
|
|
|