O državi
Slovenija
Republika Slovenija je primorska i podalpska država
na jugu Srednje Evrope, koja se na zapadu
graniči sa Italijom, na sjeveru sa Austrijom, na sjeveroistoku sa Mađarskom, na
istoku i jugu s Hrvatskom, a na jugozapadu, u Piranskom zalivu, ima izlaz na
Jadransko more.
U različitim periodima istorije Slovenije, država je bila dio Rimskog
carstva, Karantanije (samo moderni dio sjeverne Slovenije), Svetog rimskog
carstva, Austrougarske, Države Slovenaca, Hrvata i Srba, Kraljevine Srba, Hrvata
i Slovenaca (1923. preimenovan u Kraljevina Jugoslavija) između dva svjetska
rata, i SFR Jugoslavije od 1945. do sticanja nezavisnosti 1991. godine.
Slovenija je članica Ujedinjenih nacija, Evropske Unije i NATO saveza.
Istorija
Slovenački preci današnjih Slovenaca vjerovatno su se doselili na područje
Slovenije u VI vijeku. U
VII vijeku je
nastala Karantanija, prva država Slovenaca i jedna od prvih slovenskih
država.
745. godine Karantanija gubi nezavisnost i pada pod vlast Bavarske, koja opet
postaje dio franačke države. Stanovništvo se pokrštava.
Oko 1000. godine napisani su
Brižinski spomenici, prvi pisani dokument na slovenačkom jeziku. U XIV
vijeku veći dio današnje Slovenije pada pod vlast Habzburgovaca, koji kasnije
postaju Austro-Ugarska. Slovenija se tada dijeli na tri pokrajine: Kranjsku,
Korušku i Štajersku.
1848. godine brojne narode zahvata narodni preporod, pa i Slovenci
imaju politički program koji traži ujedinjenu Sloveniju.
Kad se 1918. godine raspala Austro-Ugarska, a Italija zauzela pokrajine
Primorsku i Istru, kao i dijelove Dalmacije, osnovana je Kraljevina Srba, Hrvata
i Slovenaca, koja se 1929. preimenovala u Kraljevinu Jugoslaviju.
Kraljevina Jugoslavija se raspala u Drugom svjetskom ratu, a Slovenija je potom
postala dio socijalističke Jugoslavije, službeno proglašene 29. novembra 1943.
godine. Današnja Slovenija je na temelju plebiscita proglasila nezavisnost od
SFRJ 25. juna 1991. Slovenija se priključila NATO-u 29. marta 2004. godine, a
Evropskoj Uniji 1. maja 2004. godine.
Politika
Slovenački
predsjednik se bira svake pete godine. Izvršnu vlast ima predsjednik Vlade i
njegov kabinet ministara.
Parlament ima dva doma: Državni zbor i Državni svet. Državni zbor ima 90
članova, koji se dijelom biraju direktno, a dijelom neposredno. Državni svet ima
40 članova, koji zastupaju važne društvene, ekonomske, strukovne i regionalne
grupe i pojedince. Parlamentarni izbori održavaju se svake četiri godine.
Demografija
Glavna etnička grupa
u Sloveniji su Slovenci (83%). Narodi iz bivše Jugoslavije (Srbi, Hrvati,
Bošnjaci i Muslimani po nacionalnosti) čine 6,3% a Mađari, Italijani i Romi 0,6%
stanovništva.
Prema popisu stanovništva iz 2002. Slovenija je imala 1.964.036 stanovnika.
Etnička opredeljenost 8,9% stanovništva je ili neopredeljena ili nepoznata.
Sa 99 stanovnika po kvadratnom kilometru, Slovenija se nisko rangira u
poređenju sa ostalim evropskim državama po gustini stanovništva.
Notranjsko-kraška regija ima najmanju gustinu stanovništva, dok
Osrednjeslovenska regija ima najveću. Prosečeno 51% stanovništva živi u
urbanizovanim, a 49% u ruralnim sredinama.
Kultura
Slovenačka dva
najveća pisca su pjesnik France Prešeren (1800. - 1849.) i pisac Ivan Cankar
(1876 - 1918). Najpoznatiji slovenački slikari su Ivana Kobilica i impresionista
Rihard Jakopič. Najznačniji arhitekta je Jože Plečnik koji je radio u Beču i
Pragu.
Slovenija je dom mnogih muzičara i kompozitora, uključujući renesansnog
kompozitora Jakoba Gala (1550 - 1591), koji je umnogome uticao na centralno
evropsku klasičnu muziku. U dvadesetom veku, Bojan Adamič.
Popularni savremeni muzičari su Slavko Avsenik, Vlado Kreslin, Zoran
Predin, Pero Lovšin, DJ Umek, Magnifico i drugi.
Slovenačka kinematografija ima tradiciju dugu više od jednog vijeka. Karol
Grosman, Janko Ravnik, Ferdo Delak, France Štiglič, Jože Gale, Beštjan Hladnik i
Karpo Godina su jedni od poznatijih filmskih umjetnika. Savremeni filmski
režiseri Janez Burger, Jan Cvitkovič, Damjan Kozole, Janez Lapajne i Maja Veis
su značajniji primjer tzv. „renesanse slovenačke kinematografije“.Među
poznatijim Slovencima se ubrajaju i hemičar i dobitnik nobelove nagrade za
književnost Friderik Pregl, fizičar Jožef Stefan, filozof Slavoj Žižek,
književnik Franc Miklošić, fizičar Anton Marko Plenčič i matematičar Jurij Vega.
Geografija
Četiri glavna evropska geografska regiona se nalaze u Sloveniji:
Alpi, Dinaridi, Panonska nizija i Sredozemlje. Najviša tačka Slovenije je
Triglav (2.864 m); prosečna nadmorska visina države iznad nivoa mora je 557
metara. Oko jedne polovine države 11,691 km²) je prekriveno šumom; ovo čini
Sloveniju trećom najpošumljenijom državom u Evropi, odmah iza Finske i Švedske.
Pašnjaci pokrivaju 5.593 kvadratnih kilometara države, a livade i bašče 2.471
km². Takođe, postoji još 363 km² voćnjaka i 216 km² vinograda.
Klima Slovenije je mediteranska na obali, alpska na planinama, kontinentalna sa
blagim ljetima i hladnim zimama na visoravnima i dolinama na istoku.
|
|
|
|
|
|