Svaki Banjolučanin će na pomen svog grada reći da je krajiška ljepotica grad zelenih aleja, grad mladosti, sporta i lijepih žena.
Banja Luka je podignuta sa obje strane Vrbasa, na mjestu
gdje ova divlja, planinska rijeka iz svojih klisura,
tijesnaca i klanaca gubi osobine gorske rijeke i ulazi u
niziju kroz koju pravi svoj put ka ušću u Savu.

Na širim prostorima grada otkrivena su veoma bogata arheološka nalazišta koji govore o prastanovnicima prostora oko rijeke Vrbas. Pod svojim današnjim imenom se spominje prvi put 6. 2. 1494. U tursko doba Ferhad paša Sokolović oko 1580 gradi čaršiju na idealnom prostoru za razvoj naselja, na ušću Crkvene u Vrbas.
U svojih 500 godina postojanja Banjaluka je bila poprište
mnogih sukoba, u vrijeme austrijsko – turskih ratova bila je više puta pustošena, a njeno stanovništvo pobijeno ili rastjerano.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    * jedna od najljepsih grdjevina Banjaluke-HRAM HRISTA SPASITELJA   

Naročito je značajna bitka koja se vodila oko banjolučke tvrđave 1773. godine u kojoj su obje strane pretrpjele velike gubitke.Banju Luku su pored vojničkih pohodapustošile i velike epidemije kuge, od kojih je najstrašnija bila ona između 1813. i 1816. te uvijek prisutni zemljotresi.
Krajem turske vladavine Banja Luka, prema novoj administrativnoj podjeli postaje regionalni centar vlasti. U
to vrijeme grad je imao 1126 kuća od kojih su 103 bile u srpskoj varoši. 1878. Banju Luku okupira Austro – Ugarska, pod čijom vlašću grad značajno napreduje. Dobija saobraćajnice, razvija se privreda i trgovina. Željezničkim putem se izvlači drvno bogatstvo, koje se plasiralo dalje u sve krajeve Austro–Ugraske.
Najznačajnija ličnost tog vremena udiže se visoko iznad Zmijanja na Manjači sa koje dolazi, veliko književno stvaralaštvo i domoljublje Petra Kočića ostavlja veliki i trajni pečat na slici Banje Luke.
Za vrijeme austrougarske vladavine otvorena je i Velika realka, Fabrika duvana i drvoprerađivačko preduzece«Bosnaholtz».Vrijeme velike ekspanzije grada dolazi sa vladavinom energičnog i poduzetnog Bana Svetislava Tise Milosavljevića, kada se grade monumentalne zgrade Hipotekarne banke, Banske uprave, Banskog dvora, Sokolskog doma, Higijenskog zavoda i Narodnog pozorišta. Procvat grada zaustavlja Drugi svjetski rat i njemačko bombardovanje 9. aprila 1941, te savezničko 1944. Banja Luka je oslobođena 22. aprila 1945. godine.Najteži udarac u poslijeratnom periodu joj zadaje katastrofalni zemljotres 1969. godine, nakon kojeg grad konačno dobija svoj prepoznatljivi izgled i značaj.
Osnivanjem Republike Srpske, Banja Luka kao najveća teritorijalno politička jedinica postaje glavni grad Republike, u kojem su sjedišta svih republičkih institucija.