Po svom hemijskom sastavu monosaharidi su polihidroksilni aldehidi i ketoni.Prema tome postoje dve osnovne grupe monosaharida:aldoze i ketoze.Svaka od ovih grupa se dalje dijeli prema broju ugljenikovih atoma na:trioze, tetroze, pentoze, heksoze i heptoze.
ALDOZE
Najniža aldoza je gliceraldehid.On se u prirodi javlja u obliku dva enantiomera, a to su D- i L-gliceraldehid.Enantiomeri su jedinjenja koja imaju iste fizičko-hemijske karakteristike, ali se razlikuju u smjeru rotacije ravni polarizovane svjetlosti, što je posljedica različitog rasporeda funkcionalnih grupa na asimetričnom C-atomu.
D-eritroza je aldotetroza koja nastaje u procesu fotosinteze i predstavlja polazno jedinjenje za biosintezu aromatičnih aminokiselina.Najznačajnije aldopentoze su D-riboza, koja ulazi u sastav ribonukleinskih kiselina, kao i D-arbinoza i D-ksiloza, koje predstavljaju osnovne monosaharidne jedinice biljnih polisaharida.
Najrasprostranjenija aldoheksoza, a ujedno i najrasprostranjeniji monosaharid u prirodi je D-glukoza.Ona se još naziva dekstroza ili grožđani šećer.Kao slobodna se nalazi u voću i krvi kičmenjaka, a kao vezana u oligo- i polisaharidima.Druga važna aldoheksoza je D-galaktoza koja se u prirodi ne nalazi slobodna već u disaharidu laktozi.D-manoza ulazi u sastav veoma rasprostranjenih biljnih polisaharida.
Monosaharidi koji se u svojoj strukturi razlikuju po konfiguraciji samo na jednom C-atomu (isključujući hiralni C-atom koji određuje apsolutnu konfiguraciju) nazivaju se epimerni šećeri.Prema tome, D-galaktoza je 4-epimer D-glukoze, a D-manoza je 2-epimer D-glukoze.
 |
 |
 |
 |
 |
 |