|
Pitagora (oko582-496, prije Hrista) |
|
|
| |
|
|
Biografija |
|
|
 |
| |
| Rodonačelnik filozofije matematike i osnivač intelektualne zajednice, zvane
pitagorejski savez ili bratstvo - bio je Pitagora, rodom sa Samosa, ostrva
naspram Mileta. Međutim zbog sukoba sa tiraninom Polikratom, on se nastanjuje u
Krotonu, polisu u Južnoj Italiji ("Velikoj Grčkoj"). Smatra se da su na Pitagoru
najviše uticali egipatski geometri i sveštenici, Anaksimandar i Ferekid sa Sira.
Sam Pitagora je sebi pripisivao polubožanski karakter, tvrdeći: "Postoje ljudi i
bogovi i bića kao Pitagora." Priča se da su Krotonjani bili ubijeđeni da je on
otelotvorenje Apolona hiperborejskog, osnivača proročišta u Delfima. Pitagora je
svakako najpoznatiji po geometrijskoj teoremi o odnosu kateta i hipotenuze u
pravouglom trouglu. Prema Apolodoru, kada je Pitagora formulisao ovu slavnu
teoremu, zaklao je stotinu volova, da počasti narod. |
| |
| Učenja |
|
|
|
| |
| U "Metafizici" Aristotel na sledeći način objašnjava suštinu pitagorejske
filozofije: " Oni koje nazivaju pitagorovcima prvi su se posvetili matematici i
unaprijedili je. Vaspitani u ovoj naučnoj grani, oni su smatrali da su
matematička bića u osnovi svih bića. A kako su brojevi, po prirodi, prvi među
ovim načelima (...) oni su smatrali da su brojevi elementi svih bića, i da je
čitavo nebo harmonija i broj" (1971: 17).Pitagora je uvidjeo da je i zvuk riječ
(logos) kosmosa. Uočio je da visina tona i broj treptaja zavise od dužine žice.
Tako je matema-tika (grč. mathema-znanje) nastala uočavanjem zakonitosti
u prirodi i muzici, da bi se potom računica i harmonija tražile i u samom
ljudskom životu. |
| |
| Pošto za Stare (Helene) 0 ne postoji kao broj, osnovni brojevi su 1 i 10.
Jedan izražava jedinstvo mnoštvenosti pojava u svijetu. Brojem 2, uz problem
identiteta javlja se u filozofiji i problem razlike, odn. suprotnosti.
Pitagorejci su poseban značaj pridavali tetraktisu (četvorni broj). Pitagora ga
je strkturirao kao dekadu kamenčića u pijesku (1+2+3+4), a u obliku trougla čije
je tijeme monada, iz koje onda izrastaju diada, triada i tetrada. Tako je broj 1
(monada) "počelo svih bića", broj 2 (diada) simboliše ženski princip, broj 3
(triada) simboliše muški princip, broj 7 ljubav - ali je broj 10 (dekada)
najznačajniji, jer je on za pitagorejce "početak i vođa božijeg, nebeskog i
ljudskog života". Svi brojevi rastu do 10, a onda slijedi samo obično dodavanje
i ponavljanje. Svijet je harmonija i broj, a brojevi se dijele na parne i
neparne. U vezi s tim, pitagorejci se prvi formulisali i tablicu od 10 osnovnih
filozofskih kategorija, po principu diade: ograničeno i neograničeno, neparno i
parno, jedno i mnoštvo, desno i lijevo, muško i žensko, ono što miruje i ono što
se kreće, ravno i savijeno, svijetlo i tama, dobro i zlo, kvadrat i
paralelogram. |
| |
|
| Pitagorejska kosmologija je aritimetičko-geometrijska, jer su oni, prema
Aristotelu, brojeve prevodili na likove (grč. eidos). Pri tome, pod
Terminom kosoms Pitagora podrazumijeva dobro uređen i skladan svijet (grč.
harmonia-sklad). Čini ga 1o sferičnih tijela: Sunce, Mjesec, Zemlja,
Zvijezdano nebo, 5 poznatih planeta i Antizemlja. Nije bez značaja Pitagorino
mišljenje da je Zemlja kugla, tj. savršeno nebesko tijelo, jer su mu sve tačke
na površini podjednako udaljene od središta. Međutim njegovo shvatanje nije
geocentričko, jer tvrdi da je u središtu kosmosa vatra. I nače sva nebeska
tijela se kreću u međuprostorima da proizvode muzičko sazvučje ili harmoniju. |
