Postimpresionizam

Postimpresionizam je izraz koji je skovao britanski umetnik i slikarski kritičar Rodžer Fraj (Roger Fry) 1914. godine, kako bi opisao razvoj evropskog slikarstva nakon Monea. Džon Rivold (John Rewald), jedan od prvih profesionalnih slikarskih kritičara koji se posvetio nastanku rane moderne umetnosti, ograničio je ovaj period na godine između 1886. i 1892. u svom pionirskom izdanju Postimpresionizam: Od Van Goga do Gogena (1956.). Rivold je ovo izdanje smatrao nastavkom svoje Istorije impresionizma (1946.), i istakao da će "naredno izdanje biti posvećeno drugoj polovini postimpresionističkog perioda"- Postimpresionizam: Od Gogena do Matisa - trebalo je da usledi, i da pokrije ostale slikarske pravce s kraja XIX i početka XX veka — uopšte, slikarske pravce koji su ponikli iz Impresionizma.

 

 

Umetnički ciljevi postimpresionista

Krajem 19. veka umetnici koji su se inspirisali impresionističkim teorijama, počeli su da odbacuju mnoge principe tog pokreta. Najznačajniji umetnici među njima su bili: Pol Sezan, Pol Gogen i Vinsent Van Gog. Ova tri pionira moderne umetnosti bili su začetnici najvažnijih umetničkih izraza ili pravaca dvadesetog veka. Grupa ovih revolucionara dobila je naziv „postimpresionisti“, prilično nejasan termin koji bukvalno znači „oni koji slede iza impresionista“ i koji ne opisuje dalekosežne ciljeve ovih umetnika. Najbitiniji među njihovim ciljevima su bili:

Može se reći da Sezanovo delo predstavlja prvi od ovih ciljeva, Gogenovo drugi, a Van Gogovo treći. Međutim, svaki od njih je u svom načinu izražavanja imao određenih primesa navedenih odlika ostale dvojice slikara. Te sličnosti su bile razlog da ih se svrsta u jednu posebnu grupu, iako za razliku od impresionista imaju, svaki za sebe, veoma naglašen lični izraz i samostalno su težili svaki svome cilju.

Ipak, Sezan zauzima dominantno mesto u postimpresionističkom pokretu. Na način koji je bio suprotan slučajnoj organizaciji kompozicije i formama kratkog daha impresionista, Sezan je gledao na umetničko delo u smislu međusobnih odnosa celine i njenih delova. Iako bi ga se prije moglo nazvati analitičarem stvarnosti nego njenim prepisivačem, Sezan ide dalje od čistog analiziranja. Stvarnost po njemu nije bila objekat u prirodi iz kojeg bi crpio inspiraciju, nego je predstavljala zbir svih kreativnih zaključaka do kojih je dolazio u procesu stvaranja. Realnost je shvatao ne kao izraz koji potiče od izgleda prirode, nego kao rezultat njene transformacije koju vrši umetnik. Stoga, iako je Sezan počinjao od prirode (kao što je tada bilo uobičajeno), u isto vreme je bio i prvi umetnik koji je smatrao da je pikturalna forma bitnija od prirodne forme objekata i modela.

U ovom traženju svoje vlastite realnosti, gledao je ispod površine u samu bit predmeta, tražeći univerzalnu ili nepromenjljivu suštinu. Jednom je pisao svome prijatelju da je zapazio da se svi prirodni oblici mogu svesti na jednostavne geometrijske forme kao što su kupe, lopte i kocke. Suština ovih geometrijskih oblika izgledala je Sezanu postojanija nego lice prirode podložno promenama. Radi intelektualnog procesa uključenog u razvijanje i realizaciju ovih formi, Sezan se smatra klasicistom po duhu, ali i revolucionarom likovne forme, kao i pretečom kubizma i ostalih intelektualnih apstraktnih formi dvadesetog veka.

Kao suprotnost arhitektonskom i tektonskom karakteru strukture Sezanovih formi, slikarstvo Pola Gogena se smatra otkrićem živog, simboličnog sveta shvaćenog kroz dekorativnu organizaciju kompozicije. Njegovo slikarstvo svoj poseban karakter duguje formama koje srećemo u srednjovekovnim freskama i mozaicima, ali i uticajem daleke prekookenaske kulture sa Tahitija. Iako su njegova inspiracija bili upravo ti daleki egzotični narodi južnih mora, njegova dela uvek pokazuju izvesnu rafiniranost tipičnu za evropsku umetnost. Ljupkost izgleda forme je konstantno prisutna u njegovom slikarstvu i daje mu kvalitet koji podseća na slike starih majstora uprkos žarkim bojama i dosta slobodnom crtežu. Dekorativni stil i kolorit u Gogenovim delima, će postati jedna od glavnih inspiracija fovistima početkom dvadesetog veka.

Slikarstvo Vinsenta Van Goga, trećeg pionira postimpresionizma, predstavlja početak novog, snažnog subjektivnog izraza koji nalazimo u mnogim oblicima savremenog slikarstva. Karakter ekspresionizma, kako u svojoj figurativnoj, tako u apstraktnoj formi, duguje mnogo žestokim potezima njegovog kista i dramatičnim distorcijama boja i formi.