SRBI U PAGANIZMU

Religija Srba je bila prirodna religija. Poštovali su svoje bogove na otvorenom uz žrtvene ponude i pevanje. Nisu imali slika (ikona), hramova niti sveštenika. Međutim, postojali su šumska svetilišta, sveti gajevi, u kojima su se nalazili kumiri. Tragovi toga su sačuvani u imenima nekih naselja, poput Bolvan, što na staroslovenskom znači stilizovani balvan, odnosno kip. Po kućama su se nalazili kumiri domaćeg božanstva, odnosno mitskog pretka, što je primanjem hrišćanstva zamenila ikona domaćeg sveca.

Kod Srba je naročito bio jak kult drveća (posebno lipa, leska, hrasta) i biljaka, što je dobrim delom sačuvano i nakon primanja hrišćanstva. Manastiri nazvani po imenima drveća, kao što su Grabovac, Krušedol, Orahovica i drugi, su po svoj prilici, zamenili starinska prethrišćanska svetilišta, koja su se nalazili u svetim šumama i gajevima. Hrast je u starim indoevropskim religijama poznato drvo boga gromovnika. Kod Srba se i danas koristi za badnjake, a stari običaj da se pod hrastom održavaju zborovi je i u vezi sa verskim uvaženjem toga drveta. Za lesku se verovalo da je sveta, i da u nju ne udara grom, pa se za vreme grmljavine narod skrivao pod lesku. Postojalo je i verovanje da drvo može biti sedište ljudske duše, odnosno njeno sklonište posle smrti. Voćke i drveće se sade po grobovima, da bi se sklonila duša pokojnika.

Sloveni su na Balkanu zatekli razvijenu crkvenu organizaciju i bili su izloženi jakim nastojanjima hristijanizacije. Poznato je da su prvu srpsku nezavisnu državu stvorili pagani, pre 850, ali se isto tako zna da se vladarska porodica zvanično pokrstila oko 870.Stara slovenska vera se na Balkanu održala kroz pravoslavlje i narodne običaje, koji čine gotovo osnovne izvore za rekonstrukciju slovenske vere i lokalnih bogova na Balkanu.