Barok se razvio
u svojim pocecima organski i logicno iz visoke ili kasne renesanse. Njegov
osnovni sistem oblikovanja ne pokazuje znacajnije promjene, kao ni dublji
prelom s inventarom renesanse. Na drugoj su strani klasicisticke teznje,
koje prodiru najocitije u rokokou, a stvarno su prisutne vec u baroku.
Domovina baroka je Italija. Tu se javljaju njegovi poceci dijelom vec
prije sredine XVI vijeka (kasni Michelangelo, Correggio, Tintoretto).
Sasvim tipicno se barok formirao tek u Rimu, i to potkraj kasne renesanse
i usporedo s manirizmom, koji predstavlja razmjerno kratkotrajnu ali znacajnu
prelaznu stepenicu. Barokna umjetnost, koja se posleo 1580. godine, zivo
razvila i oplodila sve ostale evropske zemlje, narocito je bila povezana
s teznjama obnove i sa zelotizmom katolicke protureformacije, koja pobjeduje
u tom razdoblju, a i radi potreba feudalne dvorske reprezentacije u okviru
utvrdenog vladarskog apsolutizma ; ime je bio potvrden sluzbeni znacaj
barokne umjetnosti, kako sa crkvene ako i sa svjetovne feudalne strane.
}.ivotna snaga baroka dokazana je umjetnickim tvorevinama, bogatim i specificno
oplodenim razvojem ne samo u Italiji, vec i po cijeloj zapadnoj Evropi
i cijelom njezinom kulturnon podrucju. Barok predstavlja bez sumnje veliki
univerzalni umjetnicki izraz, nastao u fazi intezivnih drua.tvenih preobrazaja,
koji su se manifestovali u mnogim sukobima na podrucju ljudske misaone
i kulturne djelatnosti. Teznja prema slikovitosti toliko je jaka , da
se slikarstvo razvija do svojih najznacajnijih ostvarenja te postaje vodecom
likovnom vrstom, a slikovitost osnovnim nacelom oblikovanja. Barokna umjetnost
zahtjeva od svih vrsta likovne umjetnosti maksimum sjaja i pompozne raskoa.i,
bujnost dekorativnog izivljavanja, te ostvarenje narocito slikovitog djlovanja
grupa.
Glavni je doprinos baroknog slikarstva tonsko koloristicko prikazivanje
lika; U isto vrijeme nastaje i predocavanje prirodnog motiva u slikarski
jedinstvenom prostoru. Obojenost odsjeva valeuri i medusobni odnosi boja
od sada se joa. via.e nego u renesansi, ravnaju po karakteru i stepenu rasvjete.
Svjetla i sjene nastupaju u pocetku u visokom baroku i vrlo jakim razigranim
suprotnostima (chairo-scuro). Oblijevajuci odredeni predmet naglo ga utapaju
u tamu ili ga iznenada dizu iz sjene u svjetlost. Na taj nacin postignuta
slikovitost svjetlosnih pomjeranja i suprotnosti osjetno je prekinla tektomsku
ravnotezu renesansne slike, stepenovala je nemir i dinamiku cjelokupne
kompozicije do kraja impresivnih prizora i obojenost svjetla i sjene stalno
raste. Dramaticni patos XVII vijeka umirio se tek u XVIII vijeku, kad
su i boje postale svjetlije i laganije; vedrina rokokoa odagnala je tamu
i tezinu masovnih materijala, zamijenila je patos visokog baroka laganom
kretnjom ljupke elegancije. Vezana kompozicija sluzi sa prostornim dijagonalama,
narocito u religijoznoj tematici: uporedo se afirmira i slobodna i nezavisna
kompozicija, narocito u slikarstvu pejzaza i genrea (nizozemsko slikarstvo).
Posebnost monumentalnog slikarstva predstavljaju brojini iluzionisticki-perspekivno
oslikani stropovi. Prividno na nebu i na oblacima lebde figure koje su
slikane u vrlo smijelim skracenima. Osjeca se proa.irenje i diferencijacija
tematike, a s time je i vezano osamostaljenje novih vrsta slikarstva (pejzaz,
marina, portret, figuralni genre, nature morte). Slikovita tehnika metoda
proracunata na perspektivu i prostorni djelovanje, uvodi a.iroke poteze
na nacin mrlja i mlohavo skicozno obradivanje oblika (bez strogih slikarskih
kontura) a ravna s prema mekom i rasplinutom stapanju tonova u skladu
sa svjetlosnim fenomenima amosfere. Periodizacija razvojnih etapa identicna
je u glavnom s razvojem u arhitekturi, izuzeva.i zemlje izvan Italije,
koje su imale autohtono gradevinstvo i drugaciju tradicijsku podlogu. |