|
Sistem organa za disanje (respiratorni sistem) obavlja razmjenu
gasova između organizma i spoljašnje sredine.
Procesom difuzije se
preko respiratornih površina usvaja kiseonik, a otpušta
ugljen-dioksid u spoljašnju sredinu. Kiseonik je vecini organizama
neophodan za odvijanje metabolickih procesa (sagorevanje) u toku
kojih se kao krajnji proizvod oslobada ugljen-dioksid.
Sve organizme možemo podeliti u dve grupe, zavisno od njihovog
odnosa prema kiseoniku:
1. Aerobne organizme kojima ja za život i razvoj neophodan kiseonik;
2. Anaerobne kojima kiseonik nije potreban. Da bi proces razmjene gasova bio
uspešan potrebno je da respiratorna površina bude što veca i bogato
snabdjevena krvnim sudovima. U zavisnosti od toga na kom nivou se
odvija, disanje je moguce podeliti na:
-unutrašnje disanje - obuhvata razmenu gasova na nivou tkiva i
celija;
-spoljašnje disanje - razmena gasova kroz respiratorne površine koje
su u dodiru sa spoljašnjom sredinom.
Spoljašnjim disanjem usvaja se kiseonik koji prelazi u krv,vezuje se
za hemoglobin (obrazuje se oksi-hemoglobin )i njome dospijeva do
svih tkiva i ćelija u organizmu. Kiseonik iz krvi difuzijom ulazi u
ćelije i omogucava ćelijsko disanje. Kao krajnji proizvod ćelijskog
disanja stvara se ugljen-dioksid koji opet po zakonima difuzije
prelazi iz ćelija u krv. U krvi se vezuje za hemoglobin (nastaje
karbamino-hemoglobin) i tako transportuje do respiratornih organa, a
zatim iz njih u spoljašnju sredinu.
Pošto je molekularni kiseonik u visokim koncentracijama štetan za
tkiva (dovodi do oksidacije organskih materija) on se ne može
magacionirati kao što to mogu hranljive materije ili voda. Zato je
neophodno njegovo neprekidno snabdjevanje iz spoljašnje sredine. |