Uspon Rima - Rimsko carstvo

[ pocetna strana ]

GALERIJA

Rimska civilizacija, koja obuhvata vremenski period od 1.000 godina,
imala je skroman pocetak. Najraniji tragovi rimskog naselja (oko 900. g. p. n. e) pronadeni su na jednom brdu iznad moevara u blizini reke Tibar u srednjoj ltaliji. Okolna sela od koliba postepeno su se stapala sa tom naseobinom i nastao je mati grad. On se brzo razvio pod vlaScu niza kraljeva, a neki od njih su bili Etrurci. Oko 6. veka p. n. e. Rim je bio veliki grad sa zidinama i tvrdavama. Posle izvesnog vremena, gradani su odlucili da preuzmu vlast od kraljeva i da osnuju republiku Ciji se uticaj brzo prosirio Mediteranom. Bilo je sukoba izmedu bogate aristokratije Rima i siromaSnog stanovnistva. Ubistvo Julija Cezara, vodeceg gradanina, 44. g. p. n. e, gumulo je Rim u gradanski rat i tada je vlast preuzeo prvi imperator, 27. g. p. n. e.
Prvi imperator Avgust vladao je kao vrhovni poglavar rimskog sveta od 27. g. p. n. e. do 14. g. Kasniji imperatori su nastavili da prosiruju carstvo oko Sredozemnog mora i ono se protezalo od Spanije na zapadu do Male Azije na istoku i od Britanije na severu do Egipta na jugu. Nove teritorije, nazvane provincije, bile su osvojene i njima je vladala velika rimska vojska. Carstvo se sastojalo od gradana (patricija i plebejaca), slobodnih ljudi (oslobodenih robova) i robova. Tokom 4. veka hriScanstvo je postalo zvanicna religija. Kasnije je carstvo podeljeno na dva dela. Istocnim Hi Vi~antijskim carstvom upravljao je Konstantinopolj, a Rim je nastavio da upravlja Zapadnim carstvom. Uskoro su Rim napali osvajaCi i 476. g. germanska vojska je svrgnula sa vlasti poslednjeg imperatora Zapadnog carstva.

Vazniji datumi

Oko 900 g.p.n.e. Latini se naseljavaju na brdu u blizini reke Tibar u Italiji

Oko 800 g.p.n.e. Etrurska civilizacija pocinje u Italiji

753 g.p.n.e. Romul i Rem po legendi osnivaju Rim

616 g.p.n.e. Etrurski kraljevi u Rimu

509 g.p.n.e. Etrurski kraljevi su prognani. Pocinje rimska republika

270. g.p.n.e. Rimljani vladaju celim italijanskim poluostrvom

264-146 g.p.n.e. Punski ratovi protiv Kartaginaca iz severnr Afrike.

58-51 g.p.n.e. Cezar osvaja Galiju

44 g.p.n.e. Cezar je ubijen

31 g.p.n.e.Oktavijan pobedjuje Kleopatru iz egipta i Marko Antonije time Zavrsava gradjanski rat.

27 g.p.n.e. Kraj rimske republike. Oktavijan postaje imperator Avgust

80 g. koloseum se otvara u Rimu

98-117 g. vladavina Trajana, Kada carstvo dostize svoj vrhunac.

117-138 g. Vlada Hadrijan

284-305 g. Dioklecijan vlada i proglasava tri zameniak

307-324 g. Konstantin Veliki vlada i uvodi hriscanstvo kao zvanicnu religiju

330 g. Konstantin seli prestonicu u Konstantinopolj

395 g. Carstvo se deli na dva dela. Zapadno rimsko carstvo pod vlascu Rima i Istocno rimsko carstvo pod vlascu Konstantinopolja

410. g. Vizigoti pljackaju Rim

476 g. Germanski osvajaci obaraju poslednjeg imperatora Zapadnog rimskog carstava, Romula Avgusta

Latini su se naselili na plodnoj niziji zapadne obale srednje Italije oko 900. g. p. n. e. Oni su gradili svoja sela na brdima da bi mogli lakse da se od brane. Latini su se naselili na sedam breznljaka na obalarne reke Tibar, na kojima je sagradjen Rim. Prema legendi, Rim su osnovali 753. g. p. n. e. braca blizanci Romul (po kome je grad dobio ime) i Rem. .Istoricari nisu sigumi da li je Romul postojao, ali znamo da su prvi kraljevi Rima bili Latini, Sabini i Etrurci. Etrurci su bili visoko civilizovan narod koji se nastanio na podrucju severno od Rima oko 800. g. p. n. e. Smatra se da etrurski kralj Rima Tarkvinje I (koji je vladao oko 616-579. g. p. n. e) pretvorio Rim u grad. Njegov unuk Tarkvinje II (Gordi) je postao kralj oko 534. g. p. n. e. On je odbio da upravlja zajedno sa Senatom (skupstinom istakuutih gradana) i 509. g. p. n. e. je zbacen s prestola. Rim je postao republika kojom su upravljala dva savetnika koje su birali gradani. Republika je stvorila jaku, dobro organizovanu vojsku i brzo se prosirila. Oko 270. g. p. n. e. Rim je osvojio celu Italiju. Rimljani su se potom borili u tri duga rata protiv Kartagine, grada na obali severne Afrike, a na kraju su preuzeli vlast u imperiji. Dublji jaz izmedu bogatih patricija (aristokratije) i siromasnih plebejaca (obicnog naroda) doveo je do sudara izmedu politickih voda i do uspona velikog vojskovode Julija Cezara (100-44. g. p. n. e). Cezar je 58. g. p. n. e. preuzeo vlast nad vojskom n Galiji (danasnje Francnska, Holandija i deo zapadne Nemacke) i oko 51. g. p. n. e. je osvojio citav region. Vojskovoda Pompej je ubedio Senat da naredi Cezaru da raspusti vojsku. Cezar je odbio i,izbio je rat. Rat se zavrsio cetiri godine kasnije, kada je Cezar porazio vojsku koju su predvodili sinovi Pompeja u Spaniji. Cezar je postao vladar rimskog sveta i proglasio se za "dozivotnog diktatora". Zaverenici, koji su bili nezadovoljni sto imaju samo jednog vladara, su 15. marta 44. g. p. n. e. izboli Cezara do smrti. Poceo je da besni gradanski rat sve dok jedan vojskovoda po imenu Oktavijan nije dobio prednost i postao prvi imperator Rima, 27. g. p. n. e, uzimajuci ime Avgnst.
1. Rana bronzana figura predrimskog perioda.
2. Etrurski sud oslikan u grckom stilu.
3. Freska iz jedne etrurske grobnice.
4. Fasces, simbol republikanskog Rjma.

Posle smrti Julija Cezara, 27. g. p. n. e, njegov usvojeni sin i naslednik Oktavijan postaje prvi rimski imperator i uzima ime Avgust. postojali su Senat i konzuli, ali je Avgust vladao nad svima. On je osigurao granice svog carstv, a rimske provincije u Evropi je dobro kontrolisao. Pre nego sto je umro 14. g, Avgust je poducio svog posinka Tiberija (koji je vladao od 14. do 37. g) kako da vlada kao njegov naslednik. Time je bio pripremljen put nasledjivanja vladara koji ce ucvrstiti i osigurati carstvo skoro 500 godina. Treci imperator Kaligula (koji je vladao od 37. do 41. g) je bio uveren da je bog. On je ponizio Senat proglasavajuci svog konja za konzula. Ubijen je 41. g. Njegov stric Klaudije (koji je vladao od (41. do 54. g) bio je ucen covek koji je napisao istoriju Etruraca i Kartaginjana. Njegove vojske su napale Britaniju 43. g.i on je prosirio svoje carstvo novim provincijama. Klaudije je takodje unapredio gradjanske sluzbe koje su bile zaduzene za sakupljanje poreza i za izgradnju javnih zgrada. Klaudija je otrovala njegova treca zena koja je zelela da njen sin Neron postane imperator. Vladavina Nerona (54-68.g) se pretvorila u tiraniju. Kada je Rim opustosen u ogromnom pozaru, on je optuzio hriscane i mnogi hriscam su muceni do smrti. Ratni vojskovodja Vespazijan je 69. g. postao imperator. On se suocio sa buntovnicima u Galiji i Judeji. Njega je nasledio Tit (koji je vladao od 79. do 81. g), a zatim Domicijan (vladao od 81. do 96. g), koji je uveo jos jednu vlast terora. Domicijana su ubili zaverenici i nasledio ga jeNel,'Va (vladao od 96. do 98. g). Carstvoje sada uslo u period mira i prosperiteta. Najistaknutiji imperator tog vremena bio je Trajan (vladao od 98. do117. g) koji je osvojio Dakiju.Velicina carstva je otezavala vladanje i od 235.do 284. g.stalno je vodjen gradanski rat i bile su invazije. Goti su napali teritoriju Grcke, a Persijanci okupirali Mesopotamiju i Siriju. Imperator Dioklecijan (vladao od 284. do 305. g) je 284. g. podelio carstvo na istocno i zapadno, kojirna se upravljalo odvojeno. Imperator Konstantin (vladao od 307. do 337. g) ponovo je uveo vlast jednog imperatora i proglasio hriscanstvo za zvanicnu religijll. On je 330. g. preselio svoju prestonicu u Vizant, i ona je dobita novo ime, Konstantinopolj. Carstvo je ponovo podeljeqo 395. g; Zapadnim carstvom je upravljao Rimn, a Istocnim ili Vizantijom je upravljao Konstantinopolj. Vandali, Vizigoti i drugi germanski narodi napali su Zapadno carstvo. Vizigoti su opljaekali Rim 410. g. zatim je 476. g. germanski zapovednik Odoakar oborio poslednjeg imperatora Rima, Romula Avgusta, i proglasio se za cara ltalije i time se zavrsilo veliko Rimsko carstvo. (Vizantijsko carstvo je ostalo sve do 1453. g)
1. Orao je bio rimski simbol moci.
2. Konstantinov slavoluk u Rimu
3. Rimski model skladistenja povrca.