|
| Petrovaradinska tvrđava |
Petrovaradinska tvrđava
Predstavlja jedno od najsloženijih, najvećih i najbolje očuvanih artiljerijskih bastionih utvrđenja ovog dijela Evrope. Obuhvata prostor sjevernih obronaka Fruške gore, na desnoj obali Dunava. Sa najvišom kotom od 125m nadmorske visine, zauzima dominantan položaj nad jugoistočnim dijelom Panonske nizije. Pod zaštitu države stavljena je 1948. godine, a za nepokretno kulturno dobro, prostornu kulturno-istorijsku cjelinu od velikog značaja utvrđena je 1991. godine. Obzirom na dug period gradnje, kompleks je dopunjavan i osavremenjivan u skladu sa razvojem naoružanja i ratne taktike, primjenom najnovijih dostignuća odbrambene tehnike. Ovaj složen kompleks razvijan je istovremeno na tri međusobno povezana visinska nivoa.
Sastoji se od Gornje tvrđave, Dvorožnog bastiona i Donje tvrđave, dok dva spoljna utvrđenja uz rijeku, Mostobran na lijevoj obali Dunava i Ostrvsko utvrđenje, danas više ne postoje. Gornja tvrđava se nalazi na najvišoj kvoti petrovaradinske stijene.Oblikuje je pet bastiona (Sv. Leopold, Sv. Inoćentije, Sv. Josif, Ludvig donji i gornji i Sv. Terezija) povezanih kurtinama. Pristup najvišem platou Gornje tvrđave, ostvaruje se kroz tri zasvođene i bogato oblikovane ulazne kapije: Ludvigovu, Dvorsku i Leopoldovu, dok se u ravelinima nalaze još dvije kapije: Molinarijeva i Karla IV. Od bjekata autentičnog sklopa sačuvani su sljedeći objekti: Oficirski paviljon, Leopoldova barutana, Provijantski magazin, Arsenal, Jednostavna i Duga kasarna, toranj sa satom, kao i Veliki ratni bunar. Sa jugoistočne strane, nalazi se Hornverg kojeg oblikuju dva bastiona (Sv. Karla i Sv. Elizabete) povezana bedemima lijevog i desnog krila sa bastionom trasom Gornje i Donje tvrđave. Prilaz platou Hornverga ostvaruje se kroz dve glavne komunikacione kapije sa istočne i zapadne strane. Na ovom prostoru sačuvane su: jednospratna kasarna, barutana Sv. Elizabete, Vodna stanica, stražare, topovske šupe i konjušnice. Sačuvan je složen sistem podzemnih minskih galerija sa prislušnim tunelima, izgrađenih između 1768. i 1776., po projektu majora Šredera. Donja tvrđava nalazi se na samoj okuci Dunava, oslonjena na stijenu i bedeme Gornje tvrđave. Utvrđena je petougaonom bastionom trasom koju čine tri bastiona (Sv. Franciske, Sv. Terezije i Sv. Josifa) i dva polubastiona (Sv. Karla i Sv. Benedikta) povezana kurtinama. Unutar bedema osnovne bastione trase smiješteno je podgrađe koje karakteriše zbijena urbana struktura oblikovana u blokove ortogonalno postavljene ulične mreže sa sačuvanim vojnim, civilnim i sakralnim objektima građenim u svim fazama izgradnje kompleksa. Najstarijem graditeljskom sloju pripadaju sakralni objekti: nekadašnji jezuitski samostan Sv. Jurija (1701-1734) i franjevački samostan (do 1720.), od 1786. prenamijenjen u Vojnu bolnicu, te zgrada komandne tvrđave. Na potezu glavne ulice, kao i po obodu trga, skoncentrisani su uglavnom svi nekad najvažniji objekti vojne i civilne uprave, te najreprezentativnije stambene kuće visokih oficira i činovnika tvrđave, uglavnom građene tokom 18. vijeka, u stilu baroka. Unutar zidina Donje tvrđave, pored jasno diferencirane urbane strukture podgrađa, smiješteni su specifični objekti vojne namjene ( barutane, kasarne, magazini), kao i pravoslavna kapela Sv. Pavla. Na ovom prostoru sačuvane su dve monumentalne glavne kapije: Beogradska i Nova kapija, dve sporedne ispadne kapije, kao i kapija vodenih šančeva u ravelinu vodenog grada.
Danas se na prostoru Gornje tvrđave nalazi Muzej grada u zgradi Arsenala, Istorijski arhiv u Jednostavnoj i dijelu Duge kasarne sa depoom u Leopoldovoj barutani, hotel u Dugoj kasarni, restorani i saloni gradskog protokola u Oficirskom paviljonu, poslastičarnice, kafei i stari zanati u Provijantskom magazinu i Jednostavnoj kasarni. Na Hornvergu je, u jednospratnoj kasarni, Vodnoj stanici i barutani Sv. Elizabete, smještena Akademija umjetnosti. Prostori u objektima i kazamatima dati su na korišćenje novosadskim umjetnicima, tako da se danas na prostoru kompleksa tvrđave nalazi više od sto ateljea. Tu su smješteni i konjički i strijeličarski klub. Prostor Donje tvrđave je do danas zadržao prvobitnu namjenu, najveći dio Vaserštata je i dalje u funkciji vojnog kompleksa, sa Vojnom bolnicom začetom u nekadašnjem franjevačkom samostanu. Civilni dio podgrađa je uglavnom stambene namjene, sa malim brojem poslovnih prostora prilagođenih potrebama lokalnog stanovništva. Podgrađe je do danas sačuvalo svoju formu i karakteristike specifičnog ambijenta i duha vremena u kojem je nastalo.
|
|
| Petrovaradinska tvrđava |
 |
 |
 |
 |
 |
 |