UJEDINjENO KRALjEVSTVO

 

 

INDEX

UJEDINjENO KRALjEVSTVO

LIVERPOOL

MANCHESTER

GALERIJA

KVIZ 

LONDON

 

London (engl. London) je najveći grad i prijestonica Ujedinjenog Kraljevstva, drugi najveći grad u Evropi posle Moskve, sa 7.172.091 stanovnika po poslednjem popisu, 2001. godine. Leži na obalama Temze u jugoistočnoj Engleskoj. Zahvaljujući plimi, iako udaljen 70 km od mora, razvio se u veliku luku (po prometu četvrta u svetu), opremljenu najsavremenijim uređajima za plovidbu, utovar i istovar robe. Ovaj grad je saobraćajno, trgovačko, industrijsko i kulturno središte. U njemu se nalaze brojne kulturno-istorijske znamenitosti kao što su (Parlament, Tauer, Tauerbridž, katedrala Sv. Pavla, Vestminsterska opatija, Tejt galerije, Nacionalna galerija, Britanski muzej, Univerzitet, Biblioteka i dr.). Bankarsko je središte svetskog značaja i središte znamenitih međunarodnih događaja. Takođe predstavlja sedište Komonvelta. Raznovrsna industrija (daje 25 % ukupnih proizvoda Vel. Britanije).

Grad Londinium osnovali su Rimljani oko 50. godine posle Hrista i iako nema dokaza o postojanju naselja pre toga, veruje se da naziv potiče iz perioda pre dolaska Rimljana.
London, prestonica kraljevstva Eseksa, najveći značaj dobija u doba Alfreda Velikog. Godine 1191. dobija samoupravu. Otada će politički i ekonomski značaj Londona neprestano rasti, uprkos velikom požaru iz 1666 godine. U XIX veku prerasta u svetsku metropolu u kojoj su sklapani mnogobrojni međunarodni ugovori i održavane mnogobrojne konferencije. Teško je stradao od bombardovanja u Drugom svetskom ratu.

Budući da je područje Londona naseljeno već oko dva milenijuma teško je precizno definisati dokle se on zapravo proteže. Istorijski centar Londona je njegov veoma mali deo koji nosi ime Grad London (City of London). Administrativno govoreći, Grad London zapravo i jeste grad koji čak ima i sopstvene policijske snage nezavisne od Metropolitan Policije. Ostatak Londona je administrativno podeljen u 32 opštine (municipalities) od kojih jedna ima status grada i to je Grad Vestminster (City of Westminster). Bitno je naglasiti da status grada dodeljuje monarh, te da je ovo više tradicionalna počast nego što je suštinski iskaz autonomije neke zajednice.

Konkretnije, za geografsku definiciju Londona kao grada se često koristi termin Širi London. Širi London je ujedno i najviši administrativni stepen londonske autonomije i čini jednu od 9 regija.

Iako nezvanično, opšte-prihvaćena granica Šireg Londona (koji postaje sinoniman sa Londonom) je kružni M25 autoput koji sa svih strana okružuje grad.

Centar Londona su prvi put obeležili Rimljani Londonskim kamenom. Uzima se da je današnji centar blizu Čering Krosa.

Interesantna je i činjenica da je London, budući da Britanija nema strog pisani Ustav, zapravo samo de fakto prestonica jer to nigde nije ozvaničeno u strogoj formi.

Geografijom Londona u najvećoj meri dominira reka Temza. Istorijski gledano, prva naselja u ovom području nastala su upravo oko Temze, da bi se vremenom širila i međusobno spajala. Budući da je London relativno ravan, sa manjim brojem brda zanemarljive visine koji nisu ometali njegov razvoj, on je danas, grubo rečeno, kružnog oblika.

Sama Temza intenzivno meandrira prolazeći kroz London. Razvitkom grada i izgled Temze se menjao. Ona je nekad bila plitka i znatno šira, često je plavila okolno zemljište koje je bilo pretežno močvarnih karakteristika. Međutim, intenzivna regulacija njenog toka izgradnjom nasipa i brana je u velikoj meri izmenila Temzu. Većina njenih pritoka u području Londona su danas podzemne. Temza je i plimska reka (zahvaljujući čemu se London i razvio kao velika luka) gotovo celom dužinom njenog toka kroz London, tačnije od Kingstona na Temzi (Kingston upon Thames) pa nizvodno. Varijacije u nivou reke su velike i dostižu i par metara. London je pre izgradnje Barijere na Temzi (Thames Barrier) imao velikih i čestih problema sa poplavama. Njenom izgradnjom problem je trenutno rešen, ali se očekuje da će se u budućnosti javiti potreba za većom barijerom nizvodnije. Temza je plovna najvećim delom svoga toka kroz London.

London ima umerenu klimu. Padavine su podjednako raspoređene, tako da mesečna količina kiše ne varira previše u toku godine. Najveće količine padavina se izlučuju između oktobra (57 mm) i decembra (57 mm) dok je februar najsuvlji mesec (36 mm). U proseku, London ima 145 dana sa padavinama u toku godine. Sneg je retkost, kratko se zadržava i pokrivač ne prelazi dubinu od par centimetara. Ovome doprinosi i činjenica da London ima mikroklimu zbog koje je i do 5°C topliji od svog okruženja. Temperature su umerene, retko padaju ispod nule i prelaze 30°C. Najviša temperatura zabeležena u Londonu je 38,1°C.

Izvršna vlast u Londonu je podeljena između Uprave Šireg Londona (en. Greater London Authority) i opštinskih samouprava.

Uprava Šireg Londona je odgovarna za strateško planiranje, ekonomski razvoj, policiju, protivpožarnu zaštitu i transport na nivou celog Šireg Londona. Na čelu Uprave nalazi se gradonačelnik koji ima izvršnu vlast i široku slobodu delovanja. Bira se direktno na izborima. Drugi deo Uprave čini Skupština čija je uloga pretežno nadzorna i konsultativna. Skupština ima moć da dvotrećinskom većinom odbije gradonačelnikov predlog budžeta. Uprava Šireg Londona je novijeg datuma i osnovan je 2000. Zamenio je raniji organ - Savet Šireg Londona. Boris Džonson je trenutni gradonačelnik.

Opštinske samouprave su zadužene za sve ostale aspekte upravljanja. Izuzetak je zdravstvo kojim se upravlja sa nacionalnog nivoa. Opštinskih samouprava ima 32. Gradom London, koji uživa tradicionalan stepen autonomije, upravlja Korporacija Londona i Lord gradonačelnik. U skladu sa tim, Grad London ima sopstvenu policiju koja nije pod kontrolom Uprave Šireg Londona odnosno nije deo Metropolitan Policije.

Za London je britanskom Parlamentu rezervisano 74 poslaničkih mesta.

Populacija Londona se od osnivanja grada stalno povećava. Ovaj trend je bio naročito izražen za vreme i posle industrijskih revolucija. London je do 1925. godine bio grad sa najbrojnijim stanovništvom da bi ga prestigao Njujork. Današnjih 7.429.200 stanovnika (2004.) čine London drugim najnaseljenijim gradom Evrope i prvim EU.

Stanovništvo Londona je veoma raznovrsno u rasnom, etničkom i religijskom pogledu. Britanija je bila posebno otvorena za imigrante u periodu posle Drugog svetskog rata i raspada Britanske Imperije a većina imigranata se naselila upravo u Londonu. Po popisu iz 2001. čak 22 % stanovnika je rođeno van područja EU. Stepen asimilacije je generalno veliki.

Na istom popisu, 71 % stanovništva čine belci, 11 % crnci, 10 % su azijskog porekla, 3% mešanog porekla. Većinska religija je hrišćanstvo (58,2 %), sledi ga veliki broj ateista (15,8 %), zatim muslimana (7,2 %), hindusa (4,1 %) i Jevreja (2,1 %).

Ovi podaci se, ipak, odnose na 32 zvanične opštine Londona zajedno sa Gradom London i ne uključuju širu oblast grada. Procene govore da populacija londonskog metropolitskog područja premašuje cifru od 12 miliona ljudi.

London ima jednu od najvećih i najkompleksnijih saobraćajnih mreža na svetu. Javni transport je u nadležnosti Uprave Šireg Londona odnosno tela, čije rukovodstvo imenuje gradonačelnik, pod nazivom Transport za London (en. Transport for London). Iako se javni prevoz konstantno unapređuje često se nailazi na probleme. U sklopu priprema za Olimpijske igre 2012. očekuju se investicije od oko 10,5 milijardi evra samo u javni prevoz.

Okosnicu pomenutog sistema čini Londonski metro (en. London Underground) koji je ujedno najstariji svetski metro. I pored toga, najveći broj putnika godišnje preveze mreža autobuskih linija koje se koriste uglavnom za kraća, lokalna putovanja. Broji nekoliko stotitina linija i jedan od najvećih svetskih voznih parkova. Izmeštanjem Luke London sa njene prvobitne lokacije (Doklands (Dokovi) - en. Docklands) veliki deo istočnog Londona ostao je otvoren za razvitak. U tu svrhu izgranjen je i sistem lakog metroa - Doklandska laka železnica (en. Docklands Light Railway). London ima i relativno malu tramvajsku mrežu. London ima niz železničkih stanica od kojih su 14 početne i krajnje za mnoge domaće i međunarodne linije. Britanska železnica je privatizovana tako da svaku od stanica opslužuje generalno po jedan prevoznik sa polascima za tačno određenu regiju. Mnoge od stanica se nalaze u najužem centru, kao što je recimo Čering Kros. Sa Voterlu Internešnal stanice polaze Eurostar vozovi za Francusku i Belgiju.

Transport ličnim vozilima je u Londonu krajnje nepraktičan. Većina kraćih putovanja i putovanja u centar se obavlja javnim prevozom. London ima relativno dobro razvijenu putnu mrežu, koja, međutim, kao i u svakom većem gradu, ima konstantnih problema sa prevelikim brojem vozila i zakrčenošću. Osnovni autoput koji opkružuje London je M25 autoput koji čini tzv. spoljašnji prsten oko Londona. Dva manja autoputa - Severni Kružni i Južni Kružni - čine unutrašnji prsten. Mali broj puteva veće kategorije prodire i unutrašnjost Londona. Ulazak u centralni deo Londona se, kako bi se smanjio broj vozila u centru, od 2003. godine naplaćuje 8 funti po danu. Ova zona naplate se naziva Congestion charge zone. 2007. ova zona će biti proširena.

Luka London je jedna od najvećih svetskih luka, mada se, posle izmeštanja, formalno ne nalazi u okvirima Šireg Londona. Godišnji promet robe je 50 miliona tona.

U području Londona nalazi se pet velikih aerodroma. Hitrou (Heathrow - najprometniji svetski aerodrom) i Getvik (Gatwick) su veliki međunarodni aerodromi dok se Luton (Luton) i Stensted (Stansted) koriste uglavnom za kraće regionalne letove. London Siti aerodrom (London City) je najmanji i nalazi se najcentralnije. Okrenut je uglavnom poslovnim korisnicima i vlasnicima privatnih letelica.