O DREVNOM OHRIDU 

PROSLOST OHRIDA

OHRIDSKO JEZERO

STARI GRAD

SVETI NAUM

OPSTI PODACI  

          Obale Ohridskog jezera bile su nastanjene još u prastarim vremenima.Prvi poznati stanovnici bili su Iliri.

    Punih osam vjekova ,od XII do IV  vijeka pre nove ere ,na desetak kilometara od Ohrida oni su imali svoje naselje nepoznatog imena.Vjerovatno je to bio centar ilirske oblasti Desarterije,koja je obuhvatala šire područje Ohridskog i Prespanskog jezera.Iliri su još u VI vijeku pre nove ere upoznali arhaičnu grčku kulturu  i umjetnost,za koje su bili blisko vezani o čemu svjedoče mnogobrojni  arheološki nalazi(zlatne maske,zlatne sandale i dr.) u grobnicama ilirskih knezova kod sela Trebeništa.

    Sredinom IV vijeka pre nove ere grad Lihnidos (nekadašnji naziv Ohrida) i naselja na obalama Ohridskog jezera osvaja od Ilira Filip II Makedonski.Lihnidos je u to vrijeme bio pod snažnim uticajem helenističke kulture i umjetnosti.Kad su Rimljani osvojili ove krajeve sagradili su put Via Egnatia,koji je preko Lihnidosa ,povezivao današnji Drač sa Solunom i Carigradom.

      Prodiranjem hrišćanstva ,koje se ovdje širi od kraja III vijeka ,antički hramovi su srušeni i zamjenjeni brojnim monumentalnim ranohrišćanskim crkvama.

     Ohrid nije bio pošteđen ni napada varvara.Ali pljačkaši su se, često nemoćni ,zaustavljali ispred gradskih zidina.

      U VI vijeku se grad Lihnidos nalazio u okviru Vizantijskog carstva.Tada preko rijeke

Dunav na Balkansko poluostrvo prodiru Sloveni.

      Prvi put se naziv Ohrid spominje u protokolu Carigradskog sabora 879.godine.Smatra se da je grad ovo ime dobio od  slovenskih riječi “vo hrid”-na brdu,jer se stari dio Ohrida nalazi na brdu.

     Kliment i Naum ,najpoznatiji učenici braće Ćirila i Metoda iz Soluna,nakon progonstva iz Moravske dolaze u Ohrid .Stižu u oblast Kutmičevica koja se nalazi na tromeđi BJR Makedonije i  republika Albanije i Grčke.Ohrid postaje žarište slovenske pismenosti i kulture,centar Ohridske književne škole.Ovdje Kliment i Naum rade na crkvenom i književnom jeziku.

      Kliment je među makedonskim Slovenima proveo 30 godina.Pri njegovoj manastirskoj crkvi Sv.Pantelejmon u Ohridu,sagrađenoj 893.godine ,bio je formiran dva vijeka prije osnivanja Bolonjskog univerziteta,prvi Slovenski univerzitet,sa koga je izašlo više od 3500 učenika,koji su širili slovensku pismenost i kulturu.

    Jedan od značajnih rariteta Ohridske književne škole iz XIII vijeka jeste Bolonjski psaltir,pisan između 1230. i 1240. godine .

Počeci Samuilovog carstva ,prve države makedonskih Slovena,vezani su za krajeve oko Ohrida .Jezgro ovog carstva čini Makedonija .Skoro četiri decenije Samuilove vladavine ispunjeno je osvajanjima i neprekidnim sukobima sa Vizantijom.

      Poslje poraza cara Samuila na planini Belasici 1014.godine,vizantijski car Vasilije II zarobio je 14000 vojnika ,koje je ,osljepivši ih ,vratio caru.Car Vasilije II 1018.godine zauzima  gradske bedeme ,a Samuilovu rezidenciju na vrhu brda spaljuje.

      Nakon zauzimanja Carigrada od strane krstaša1204.godine,poglavari ohridske crkve postaju crkveni velikodostojnici iz domaće sredine.U ovim uslovima ohridski arhiepiskop Dimitrije Homatijan, poznati srednjovijekovni govornik i pisac ,kruniše vizantijskog despota Teodora Komnena  za cara.

      Od 1334. godine  do kraja XIV vijeka Ohrid se nalazio pod vlašću cara Dušana i njegovih nasljednika i sljedbenika .To je period kada u Ohridu ,veoma razvijenom trgovačkom centru ,sagrađeno najviše crkava od kojih se najveći broj sačuvao do danas.

        Turci su držali Ohrid od 1395. do 1912. godine.U početku su turski sultani pomagali Ohridsku arhiepiskopiju da proširi svoje granice,ali 1466 . godine  nekoliko tadašnjih uglednih Ohriđanja pomoglo je ustanak legendarnog albanskog borca Skender-bega protiv Turaka,šta je poprilično izmjenilo stvari u Ohridu.U značajan ekonomski i kulturni centar Ohrid izrasta krajem XVIII i početkom XIX vijeka. Tada ohridske kožarske radionice svoje prizvode izvoze u više balkanskih i evropskih gradova (Beč,Carigrad,Solun,Lajpcig).U to vrijeme oživljava i građevinarstvo.

     Poslije ukidanja i pripajanja Ohridske arhiepiskopije Carigradskoj patrijaršiji 1767. godine ,jača uticaj jelinizma.

     Poslije Berlinskog kongresa (1878. godine) ,Makedonija nije dobila najavljenu autonomiju ,već je i dalje ostala pod stegom  otomanske vlasti.U isto vrjeme pojačavaju se borbe između bugarske,srpske i grčke buržoazije.

      Prekretnica u istoriji makedonske revolucionarne djelatnosti nastaje početkom devete decenije XIX vijeka.Tada se širom Makedonije razvija snažna revolucionarna aktivnost radi pripreme  naroda na ustanak.

     Od 1912. godine ,kada je konačno odbačena turska vlast,pa do 1915. godine  Ohrid se nalazio pod vlašću srpske države.Od 1918. do 1941. godine  pripada staroj Jugoslaviji .Za vrijeme prvog (1915-1918) i drugog  svijetskog rata Ohrid je bio pod bugarskom vlašću.

     Danas se Ohrid nalazi u BJR Makedoniji .Izrastao je u značajan turistički centar ,zabilježio ogromna dostignuća u oblasti privrede i razvio široku mrežu obrazovnih,kulturnih,zdravstvenih i dr. institucija.